Tanzimat Edebiyatı Konu Anlatımı,Tanzimat Edebiyatı Nedir, Tanzimat Edebiyatı tyt, Tanzimat Edebiyatı ayt, Tanzimat Edebiyatı ile ilgili örnek, Arkadaşlar bu yazımızda sizlere Tanzimat Edebiyatı hakkında bilgiler vereceğiz. Merak ettiğiniz bir çok sorunun cevabını yazımızı okuyarak bulabilirsiniz.

Tanzimat Edebiyatı

– Tanzimat edebiyatının hazırlık dönemi, Tanzimat Ferma-nı’nın ilanıyla başlar Tercüman-ı Ahval gazetesinin yayımlanmasına kadar sürer.
– Tanzimat edebiyatı 1860’ta Tercüman-ı Ahval gazetesinin yayımlanmasıyla başlar, 1896’ya kadar sürer.
– Batı’dan alınan roman, hikâye, tiyatro, eleştiri, makale gibi türler ilk kez Tanzimat döneminde kullanılmaya baş-lanmıştır.
– Topluluk sanatçıları Fransız Devrimi’nin etkisiyle tüm dünyaya yayılan vatan, millet, adalet, eşitlik, hürriyet gibi kavramları işlemişlerdir.
– Topluluk sanatçıları “toplum için sanat“; II. topluluk sanatçıları “sanat için sanat” anlayışıyla hareket etmişlerdir.
– Dönem sanatçıları sanatın amacını toplumu eğitmek olarak gördükleri için yalın bir dili savunmuşlar; ama bunda başarılı olamamışlardır; II. dönem sanatçılarında dilde sadeleşme amacı yoktur.
– Tanzimat edebiyatında klasisizmden etkilenmeler olmuşsa da romantizmin ağırlığı görülür; Tanzimat II. dönemde realizmden de etkilenilmiştir.
– Tanzimat edebiyatında gazete aracılığıyla edebi, sosyal ve politik alanlarda yeni düşünceler sunulmuş; makale tiyatro gibi edebi türlerin ilk örnekleri gazetelerde verilmiştir.
– Tanzimat edebiyatı sanatçıları çok yönlü sanatçılardır. Hem yazar hem şair hem devlet adamı hem de gazetecilerdir.

• Tanzimat Edebiyatı’nda Şiir
• Tanzimat Edebiyatı’nda Roman Hikaye
• Tanzimat Edebiyatı’nda Tiyatro
• Tanzimat Edebiyatı’nda Dönemler
  – Hazırlık Dönemi
  – Tanzimat Edebiyatı’nda Birinci Dönem 
  – Tanzimat Edebiyatı’nda İkinci Dönem
• Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları ve Eserleri
  – Tanzimat Edebiyatı Birinci Dönem Sanatçıları ve Eserleri
  – Tanzimat Edebiyatı İkinci Dönem Sanarçıları ve Eserleri

Tanzimat Edebiyatı’nda Şiir

– Biçim olarak genelde divan edebiyatı geleneği devam etmiştir.
– Yeni nazım biçimleri de kullanılmıştır.
– Genelde aruz kullanılmıştır.
– Nazım birimi olarak çoğunlukla beyit kullanılmıştır.
– “Parça güzelliği” yerine “bütün güzelliği” ön plana çıkmıştır.
– “Göz için kafiye” anlayışı yerine “kulak için kafiye” anlayışı benimsenmiştir.
– Dilde, hedeflense de sadeleşme gerçekleşmemiştir.
– Söz sanatları büyük ölçüde terk edilmiştir.
– Fransız edebiyatının etkisiyle yeni mecazlar kullanılmıştır.
– Konular değişmeye başlamıştır.
– Şiirde eski biçim ile yeni konular işlenmiştir.
– İlk dönem şiirlerinde, vatan, millet, hak, adalet gibi toplumsal konular; ikinci dönem şiirlerinde ise aşk, ölüm, yokluk gibi bireysel konular ağırlıklı olarak işlenmiştir.
– Biçim güzelliği yerine ‘içerik’ ön plana çıkmıştır.
– Şiir düşünceyi aktarmak için kullanılmıştır.
– Şiire ilk kez bağımsız adlar verilmiştir.

Tanzimat Edebiyatında Roman Hikaye

– Tanzimat’la birlikte olaya bağlı edebi metinlere şunlar da eklenmiştir: Roman, hikâye ve tiyatro.
– Tanzimat döneminde roman, hikâye ve gazetelerde bölümler halinde yayımlanarak (tefrika edilerek) okura ulaştırılmıştır.
– Fransız edebiyatından çevirilerle başlayan roman türündeki gelişmeler, telif (yazarın kendi yaratımı) romanların yazılmasıyla sürmüştür.
– Tanzimat edebiyatı romanlarında Doğu-Batı çatışması ile bundan doğan yıkımlar ve tarihteki başarılar öne çıkan konulardır.
– Tanzimat edebiyatı romanları teknik olarak zayıftır, yazarlar romanın akışına müdahale eder, romanı genellikle bir öğütle bitirirler.
– Roman ve hikâyelerde toplumu eğitme amacı öne çıkar; iyiler çok iyi, kötüler çok kötüdür, iyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır.
– Roman türünün ilk örnekleri (Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, İntibah, Felatun Bey ile Rakım Efendi) romantizm akımının özelliklerini taşır, ikinci dönemle birlikte realist romanlar (Sergüzeşt, Araba Sevdası) yazılmıştır.
– Roman ve hikâyelerde divan edebiyatına göre sade bir dil kullanılmıştır.
– Romanlar toplumu eğitmek için bir araç olarak görüldü-ğünden teknik bakımdan kusurludur.
– Romanlarda (Felatun Bey’le Rakım Efendi, İntibah, Ser-güzeşt vb.) ilahi bakış açısı kullanılmıştır.

Tanzimat Edebiyatı’nda Tiyatro

– Tanzimat’a kadar, ‘karagöz, meddah, orta oyunu’ gibi tiyatro benzeri ürünler ortaya konuyordu.
– Batılı anlamda ilk eser Şinasi’nin Şair Evlenmesi olmuştur.
– Sahnelenen ilk eser ise Namık Kemal’in Vatan yahut Silistre adlı eseridir.
– Genelde tarihi-toplumsal konular ele alınmıştır.
– Tiyatro, eğitim aracı olarak görülmüştür.
– İlk dönem eserleri sahne tekniği açısından zayıf kalmıştır.
– İkinci dönemde “okumak için tiyatro” yazımı ön plana çıkmıştır.
– Eserlerde klasisizm ve romantizmin etkileri görülür.
– Genelde konuşma dili kullanılmıştır.
– Namık Kemal: “Tiyatro bir eğlencedir; fakat eğlencelerin en faydalısıdır.”

Tanzimat Edebiyatı’nda Dönemler

Hazırlık Dönemi

– Sanatçıların Batı edebiyatı ile karşılaştığı 1860’dan önceki dönemdir.
Bu dönemde:
– Şinasi, Fransızca’dan yaptığı çevirileri Tercüme-i Manzume adlı eserde toplamıştır.
– Yusuf Kamil Paşa, Fenelon’dan Telemak adlı romanı çevirmiştir.
– Takvim-i Vakayi ve Ceride-i Havadis gazeteleri yayına başlamıştır.
– Şinasi, Şair Evlenmesi adlı tiyatro eserini yazmıştır.
Tanzimat edebiyatı hazırlık dönemi sanatçıları:

Yusuf Kamil Paşa, Sadullah Paşa, Akif Paşa, Ethem Pertev Paşa

Tanzimat Edebiyatı’nda Birinci Dönem 

– Tercüman-ı Ahval gazetesinin çıkarıldığı tarih olan 1860 ile 1877 yılları arasını kapsayan dönemdir.
– Hürriyet, adalet, vatan gibi kavramlar ilk kez edebiyatın konusu olmuştur.
– Gazetenin çıkarılmasıyla birlikte roman, hikaye, tiyatro, deneme, makale gibi birçok türün ilk örnekleri verilmiştir.
– Divan Edebiyatı‘nın nazım biçimleriyle birlikte Batı’dan alınan yeni nazım biçimleri de kullanılmıştır.
– Geleneksel şiir anlayışındaki belirli konuların ele alınmasına son verilmiş ve hemen hemen her şey şiirin konusu olmaya başlamıştır.
– 1.Dönem sanatçıları halka eğitmek ve aydınlatmak gibi bir görev üstlenmişlerdir.
– Günlük ve sosyal yaşamdaki problemler konu olarak işlenmiştir.
– Sanat toplum içindir anlayışı vardır.
– Bu dönem sanatçıları romantizm akımından etkilenmişlerdir.
– Şiirde ağırlıklı olarak aruz ölçüsü kullanılsa da hece ölçüsüyle yazılmış şiirler de vardır.
– Halka yöneliş söz konusu olduğundan dilde sadeleşme hareketi başlamıştır.
– Edebiyatımızda ilk kez noktalama işaretleri kullanılmıştır.
– Bu dönem eserleri teknik açıdan kusurludur.
Birinci dönem sanatçıları :

Namık Kemal, Şinasi, Ziya Paşa, Şemsettin Sami, Ahmet Mithat Efendi 

Tanzimat Edebiyatı’nda ikinci Dönem

– Bireysel konulara dönülmüştür.
– Sanat, sanat içindir görüşü benimsenmiştir.
– Tiyatro eserleri, oynanmak için değil okumak için yazılmıştır.
– Realizm ve natüralizm baskın akımlar olarak göze çarpar.
– Birinci dönemde kullanılan Divan edebiyatı, nazım biçimleri bırakılmaya başlanmıştır.
– Şiirin konusu genişletilmiş, sanatçılar; güzel olan her şey şiirin konusu olabilir, anlayışını savunmuşlardır.
– Roman ve öykü tekniği gelişir. Birinci döneme göre daha nitelikli ürünler verilmeye başlanmıştır.
– Betimlemeler ilk döneme göre daha ölçülüdür.
– Realizm akımının etkisi ile gözleme önem verilmiş, olay ve kişiler daha gerçekçi bir anlayış ile anlatılmıştır.
– Tanzimatın ikinci döneminde eserler veren Muallim Naci, bu dönemde Divan edebiyatının tek savunucusu olmuştur.
İkinci dönem sanatçıları :

Recaizade Mahmut Ekrem, Muallim Naci, Abdülhak Hamit Tarhan, Samipaşazade Sezai, Nabizade Nazım

Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları ve Eserleri

Tanzimat Edebiyatı Birinci Dönem Sanatçıları

ŞİNASİ (1826-1871)

– Edebiyatımıza birçok yeniliğin yerleşmesini sağlamıştır.
– Asıl adı İbrahim’dir.
– İlklerin yazarıdır: İlk tiyatro, ilk şiir çevirisi, Batılı anlamda ilk fabl, ilk özel gazete, ilk makale, ilk noktalama işaretini kullanan kişidir.
– Halk için sanat görüşünü benimsemiştir.
İlk tiyatro eserimizi: Şair Evlenmesi‘ni yazdı.
İlk makaleyi yazdı: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi
İlk özel gazetesi çıkardı: Tercüman-ı Ahval
Eserleri: Durub u Emsalı Osmaniyye (Osmanlı Atasözleri Kitabı), Tercüme i Manzume (Çeviriler), Müntehabat -ı Eşar(şiirleri), Divan-ı Şinasi, Tasvir i Efkâr

NAMIK KEMAL (1840-1888)

– Vatan şairimizdir.
– Toplumcu bir sanat çizgisindedir.
– Vatan, millet, özgürlük kelimelerini edebiyatta ilk kullanan kişidir.
– Tiyatroları oldukça ses getirmiştir. Tiyatroyu bir eğlence ve halkı bilinçlendirme aracı olarak görmüştür.
– Romantizmin etkisindedir.
ilk tarihi romanımız: Cezmi
İlk edebi romanımız: İntibah
Tiyatroları : Vatan yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Gülnihal, Kara Bela,Celalettin Harzermşah
Eleştiri eserleri: Renan Müdafenamesi, Tahrib-i Harabat (Ziya Paşa’ya karşı)
İrfan Paşa’ya Mektup, Takip
Diğer eserleri: Kanije, Silistre Muhasarası, Osmanlı Tarihi, Büyük İslam Tarihi, Evrakı Perişan

ZİYA PAŞA (1825-1880)

– İlk edebiyat tarihi taslağı sayılan “Harabat”eserini yazmıştır.
– Halk şiirinin ve dilinin gerçek edebiyatımız olduğunu belirten “Şiir ve İnşa“adlı makalesini yazmasına rağmen kendisi böyle davranmamıştır.
– Biçimce eski içerikçe yeni olmaya gayret göstermiştir.
– Terkib-i bent, terci i bent’leri meşhurdur.
– Bir çok dizesi halk arasında atasözü gibi kullanılmıştır.
Eserleri: Zafername, Harabat, Eş’ar-ı Ziya, Defter-i Amal, Terkib-i Bent, Terci-i Bent

AHMET MİTHAT EFENDİ (1844-1912)

– Halk için roman geleneğini benimsemiştir.
– Halkın anlayacağı bir dilde ve onları ilgilendiren konularda eserler vermiştir.
İlk hikâye örneklerimizden biri sayılan :”Letaif-i Rivayet“i yazmıştır.
– Romantizmden etkilenmiştir.
– En üretken yazarımız odur. “Yazı makinesi” olarak da bilinir. 36’sı roman olmak üzere 200’e yakın eseri vardır.
Eserlerinden bazıları: Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Felatun Bey ve Rakım Efendi, Yer Yüzünde Bir Melek, Henüz On Yedi Yaşında…

ŞEMSETTİN SAMİ ( 1850-1904 )

– Devrinin en büyük dil bilgini sayılmıştır.
İlk romanımız olan: Taaşşuk-u Talat ve Fitnat adlı eseri yazmıştır.
– Kamus u Türkî adlı sözlüğü yazmış.
– Kamus u Fransevi ve Kamus-ı Alam’ı yazmıştır.

AHMET VEFİK PAŞA (1829-1892)

– Tiyatromuzun en büyük kilometre taşı sayılır.
– Bursa’da kendi adıyla tiyatro kurmuştur.
– Halkın tiyatroyu sevmesi için özellikle Moliere’den çeviriler yapmıştır.
Eserleri: İnfiali Aşk, Dudu Kuşlar, Zor Nikâh, Zoraki Tabip, Kadınlar Mektebi ,Şecere-i Türk eserlerinden bazılarıdır.

Tanzimat Edebiyatı İkinci Dönem Sanatçıları

RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847- 1914)

İlk realist romanımız olan: Araba Sevdası‘nı yazmıştır.
– Tevfik Fikret’in akıl hocasıdır.
– Muallim Naci ile uzun yıllar süren “eski-yeni” kavgasında yeniyi savunmuştur.
– “Sanat sanat içindir ve kafiye kulak içindir.” görüşünü benimsemiştir.
– Oğlu Nijat Ekrem’in ve diğer iki çocuğununun ölümü onu bireysel ve hüzünlü eserler vermeye zorlamıştır.
– “Her güzel şey şiirin konusudur.” diyerek şiirin konu zenginliğine katkı yapmıştır.
– Muallim Naci’nin Demdeme’sine karşılık Zemzeme adlı kitabı yazmıştır.
Tiyatroları: Afife Anjelik, Çok Bilen Çok Yanılır, Vuslat (Süreksiz Sevinç)
Şiirleri: Zemzeme, Nağme-i Seher, Tefekkür, Yadigâr-ı Şebap
Romanları: Araba Sevdası, Muhsin Bey
İnceleme:Talim-i Edebiyat adlı eseri onun edebiyata dair görüşleri içeren en önemli eseridir. Takdir-i Elhan

ABDÜLHAK HAMİT TARHAN ( 1852-1937)

– Edebiyatımızın en bireysel şairlerindendir.
– Batılılaşma hareketinin asıl öncüsü olarak kabul gördüğü için kendisine” şairi azam” (büyük şair) lakabı verilmiştir.
– Gözlem ve izlenimleriyle şiir yazmıştır.
– Düşünen adamdan çok yapan adam özelliği taşımaktadır.
– Tiyatroları oynanmaya uygun değildir.(Macera-yı Aşk, Sabru Sebat, İçli Kızlar, Finten, Nesteren, Liberte )
– Romantizmin etkisinde, metafizik konuları, ölüm, aşk gibi temalar içeren eserler vermiştir.
Eserleri: Makber, Ölü, Bunlar O’dur, Hacle, Garam, İlham-ı Vatan şiir kitaplarıdır.

MUALLİM NACİ (1850-1893)

– Recaizade Mahmut Ekrem’le eski- yeni kavgasında eski’yi savunmuştur.
– Batılı tarzda şiirler de yazmıştır.
– Dili ağırdır ;ancak başarılıdır.
Eserleri: Ateşpare, Füruzan , Şerare (şiir) Demdeme, Muallim (eleştiri), Islahat-ı Edebiye (sözlük)

NABİZADE NAZIM (1862-1893)

İlk köy romanımız kabul edilen: Karabibik‘i yazmıştır.
– Realizm, natüralizm’in öncülerinden sayılır.
İlk psikolojik roman denemesi sayılan: Zehra‘yı yazmıştır.
 
AYT Türk Dili ve Edebiyatı Konuları Konu Dağılımı için tıklayınız.