Modern Türk Tiyatrosu Konu Anlatımı

Merhaba arkadaşlar size bu yazımızda Türk Dili ve Edebiyatı Konuları hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak bilgi sahibi olabilirsiniz. Modern Türk Tiyatrosu nedir? sorusunun cevabı aşağıda sizleri bekliyor…

Modern Türk Tiyatrosu

Modern Türk tiyatrosu, dünyadaki diğer Modern Dönem tiyatroları gibi büyük ölçüde Batı tiyatrosunun etkisinde şekillenmiş ve gelişmiştir. Bugün hem Türkiye’de hem de dünyada tiyatro ve drama denince akla gelen sahne sanatı; metin, sahne, dekor, bina, dramatik örgünün nitelikleri, eserin sahnelenmesi vb. bakımlardan Batı tiyatrosundan esinlenerek oluşturulmuş ya da Batı tiyatrosundan aynen alınmıştır.

Türk Edebiyatında Batılı anlamda tiyatro Tanzimat dönemiyle birlikte başlar. 1859’da Şinasi tarafından yazılan ve ilk tiyatro eseri kabul edilen “Şair Evlenmesi”dir.

Bu tiyatro bir perdelik komedidir. Tanzimat döneminde Teodor Kasap, Âli Bey, Ahmet Vefik Paşa gibi sanatçılar Moliere‘den çeviri ve uyarlamalar yapmışlardır.

Yine bu donemde Abdülhak Hamit ve Namık Kemal gibi usta sanatçılar ise çok başarılı kabul edilmeyen dram türünde eserler vermişlerdir. Daha sonra Meşrutiyet döneminde de tiyatromuz Batı’nın taklidi olarak kalmış, asıl olarak kendini 1925’lerden sonra bulmuştur.

Trajedi(Tragedya)

Seyirciye, hayatın acıklı ve kötü yönlerini göstermek, ahlak ve erdemi öğretmek için yazılmış tiyatro türüdür.

Trajedinin Özellikleri
» Konusunu seçkin kimselerin hayatından, tarihten veya mitolojiden alır.
» Kahramanlar tanrılar, tanrıçalar,yarı tanrılar veya soylu kimselerdir.
» Kusursuz bir üslubu vardır.
» Trajedi de kesinlikle kaba sözlere yer verilmez.
» Eser baştan sona kadar ağırbaşlı, ciddi bir hava içinde geçer.
» Çirkin olaylar, seyircinin gözü önünde gerçekleştirilmez, sahne arkasında gerçekleştirilir. Bu olaylar haberciler tarafından sahnede aktarılır.
» Üç birlik kuralına uyulur. (Yer, zaman, olay)
» Diyalog ve koro olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.Diyaloglar, eserin dramatik bölümü yani olayların yaşandığı bölümdür.
» Korolar ise lirik bölümlerdir, Koro bölümü şarkının ve dansın olduğu bölümdür.Ayrıca vurma, yaralama gibi olaylar sahnede gösterilmediği için bu bölümler koro tarafından seslendirilir.
» Kahramanlar, soylu kişiler veya tanrılar, tanrıçalar, yarı tanrılar olduğu için sanatlı ve ağır bir dil kullanılır.
» Trajediler, toplam beş perdeden oluşmaktadır.
» İlk Yunan şairlerinden Asikhylos, Sophokles, Euripides, Sophokles en büyük trajedi şairlerindendir. Ayrıca Fransız sanatçılarından Corneille ve Racine de önemli trajedi şairlerindendir.

Komedi(Komedya)

İnsanların ve olayların gülünç yönlerini ortaya koymak, izleyenleri güldürmek ve düşündürmek amacıyla yazılmış tiyatro eseridir.

Komedinin Özellikleri:
» Konu, çağdaş toplumdan ve günlük olaylardan alınır.
» Kişiler halk tabakasından seçilir.
» Kişilerde ya da toplumda görülen aksaklıklar, gülünç taraﬂar sergilenerek seyirciyi hem güldürmeyi hem de düşündürmeyi amaçlar.
» Her türlü söze, argoya, küfüre yer verilebilir.
» Üç birlik kuralına (yer, olay, zaman birliği) uyulur.
» Sade ve anlaşılır bir dil kullanılır.
» İlk komediler nazım şeklinde yazılmıştır.17. yy’dan sonra nesir şeklinde yazılan komediler vardır.
» Vurma, öldürme, yaralama davranışları sahnede seyirciye gösterilir.
» Diyalog ve koro bölümlerinden oluşur.
» Komedyalar, beş perdeden oluşur.
» Yunan edebiyatında Aristophanes, Menandros; Latin edebiyatında Plautus, Terentius; Fransız edebiyatında Moliere; İngiliz edebiyatında Ben Jonson; Rus edebiyatında Gogol komedinin temsilcilerindendir.
» Komedilerin işledikleri konulara göre farklı çeşitleri vardır.

Karakter Komedisi: İnsanların gülünç ve aksak yönlerini ele alan komedi çeşididir. Moliere’in “Cimri”,”Tartuffe”, Shakespeare’in “Venedik Taciri” türün örneklerindendir.

Töre Komedisi: Toplumun gülünç ve aksak taraflarını işleyen komedi çeşididir. Moliere’in “Gülünç Kibarlar”, Gogol’un “Müfettiş” ve Şinasi’nin “Şair Evlenmesi” türün örneklerindendir.

Entrika Komedisi : Olayların merak uyandırılacak ve şaşırtacak şekilde düzenlenmesidir. Yazar,oyunda bilerek karışıklık oluşturarak oyunda komiklik yaratmak ister. Moliere’in “Scapin’in Dolapları“, Shakespeare’in “Yanlışlılar Komedyası” entrika komedisine örnektir.

Dram

Hem acıklı olayları hem de gülünç olayları bütün yönleriyle sahnede göstermek için yazılan tiyatro eseridir.

Dramın Özellikleri
» Konusunu günlük yaşamdan ve tarihten alır.
» Üç birlik kuralına uyma zorunluluğu yoktur.
» Vurma, yaralama, öldürme gibi olaylar sahnede gösterilir.
» Yüksek tabakadan veya halktan her kişi dramda yer alabilir.
» Perde sayısı yazarın isteğine göre değişebilir.
» Yalın, anlaşılır ve halkın konuştuğu dil kullanılır.
» Üç birlik kuralına uyma zorunluluğu yoktur. (Yer, zaman, olay birliği)
» Nazım ya da nesir şeklinde olabilir.
» Kahramanlar ait oldukları çevrenin diliyle konuşurlar.
» Dram türünün en başarılı örneklerini Victor Hugo yazmıştır.

Dramların işledikleri konulara göre farklı çeşitleri vardır.

Feeri: Masalımsı, olağanüstü olayları işleyen dram çeşididir.
Melodram: “Besteli dram” anlamına gelen melodramlar acıklı rastlantılar üzerine kurulmuş dram çeşididir.
Trajikomik: Hem acıklı hem de gülünç olayların anlatıldığı dram çeşididir

Türk Edebiyatında Ünlü dram Yazarları: Namık Kemal, Abdülhak Hamit Tarhan.

Epik Tiyatro

» İsminden anlaşılanın aksine kahramanlık konuları işleyen tiyatro türü değildir.
» Göstermeci tiyatronun bir koludur.
» Epik Tiyatronun amacı izleyicilerin oyuna kapılmasını önlemektir. Yani bunun bir oyun olduğu izleyicilere hissettirilir.
» Epik tiyatronun öncüsü Alman yazar Bertolt Brecht, “Burası bir tiyatro sahnesi ve sizler de izleyicilersiniz.” diyerek seyirciyi oyunun dışında tutmuştur.
» Toplumda kötü giden, aksayan, yanlış yönler eleştirilir. Seyircinin olay ve durumlara eleştirel bakması hedeflenir.
» İzleyiciye toplumsal çarpıklıkları eleştirip göstererek, izleyiciyi bu eleştirilere katmayı hedefleyen bir türdür. Bu anlamda toplumsal bir tiyatro türüdür.
» Kahramanlar her kesimden insanlardır. Esas kahramanlar işçi sınıfını temsil eder. Oyunda her kahraman ait olduğu sınıfı temsil eden davranış ve hareketlerde bulunur. Örneğin bir fabrikatörün yemek yemesi, masaya oturuşu ile işçinin aynı olaylarda davranış ve hareketleri aynı olamaz.
» Temelinde sosyalizm olan siyasal amaçlı bir tiyatro düşüncesidir.
» Olaylar, durumlar parça parça verilir; arada bir şarkılar, türküler söylenir, anlatıcılar devreye girer.
» Seyirci tam bir gözlemci olarak kalır. Acı duymak, sevinmek, coşkulanmak yerine durumlar üzerinde düşünür; kendisini ve olayları nasıl değiştirebileceğini anlamaya çalışır.
» Sahneyi bir ideolojinin propaganda aracı olarak kullanır; seyircilerin kalbine değil, kafasına seslenir.
» Bizde, Haldun Taner’in “Keşanlı Ali Destanı” adlı oyunu ilk epik tiyatro denemesidir.

Absürt Tiyatro

» Absürt tiyatroda, geleneksel tiyatronun kuralları ve düzenleri yok sayılmıştır.
» Absürt tiyatroda olaylar neden-sonuç ilişkisine göre sürdürülmez, olaylar arasında kesinlikle bir bağ yoktur. » Birbirleriyle ilgisiz sesler, sözler, eylemler sahnede canlandırılmıştır.
» Seyirciyi hayatı sorgulamaya yöneltir.
» Absürt tiyatroda acıklı olaylar bile alay konusu olabilir.
» Absürt tiyatro temsilcileri klasik oyun örgüsünü reddetmişlerdir.
» Okuyucuya ve izleyiciye hikâyenin sonunu kendi zevkine ve anlayışına göre hayal etme imkânı verir.
» Absürt tiyatronun dünya görüşü, genel olarak karamsarlıktır.İyi insanların bu dünyada yeri olmadığını düşünürler, iyi insanların her zaman ezilmeye mahkum verlıklar olduğunu düşünmüşlerdir.
» Kahramanların olaylar karşısındaki psikolojileri anlatılır.
» Dekoru konudan bağımsız düzenlerler. Dekor , konuya uygun olarak düzenlenmez.
» Perde düzenine, serim, düğüm, çözüm bölümlerine önem verilmez.
» Absürt tiyatro ürünleri saçma denilebilecek kurgularla ve sembollerle doludur.
» Absürt tiyatronun öncüsü Eugene Lonesco’dur. 1949’da oynanan “Kel Şarkıcı” oyunuyla yeni çığır açmıştır.
» Dünya edebiyatında Samuel Beckett, Türk edebiyatında Güngör Dilmen (Canlı Maymun Lokantası adlı eseriyle) bu tiyatro çeşidinin önemli temsilcilerindendir.