Bu yazımızda sizlere 8. sınıf  Türkçe Cümlede Anlam İlişkileri  hakkında bilgilendireceğiz. Bir düşünceyi, bir dileği, bir haberi ya da duyguyu tam olarak anlatan, bir veya birden çok sözcükten oluşmuş anlatım birimine cümle denir. Cümlenin anlamı ve bu anlamın yorumu, paragrafın ilk basamağıdır. Şimdi birlikte Cümlede Anlam İlişkileri konusunun başlıklarına değinelim.

Cümlede Anlam İlişkileri

• Eş Anlamlı Cümleler
• Yakın Anlamlı Cümleler
• Karşıt (Zıt) Anlamlı Cümleler
• Neden (Sebep) – Sonuç İlişkili Cümleler
• Amaç – Sonuç İlişkili Cümleler
• Koşul – Sonuç İlişkili Cümleler
• Açıklama İlişkili Cümleler
• Karşılaştırma Cümleleri

Eş Anlamlı Cümleler

Aynı konu ve düşüncenin, farklı sözcükler ve söz dizimiyle dile getirildiği cümlelerdir.

Bu bardağın yarısı su ile dolu.
Bu bardağın yarısında su yok.

Hayatın güzellikleri içinde bazen sıkıntılar da olur.
Hayatın sıkıntıları için güzellikler de vardır.

Yakın Anlamlı Cümleler

Yakın anlamlı cümleler, birbiri ile aynı ruhu taşıyan iki farklı cümleye denir. Bu cümleler, anlam olarak aynı olsa da söyleniş veya kullanış şekilleri birbirinden farklıdır.

Bazı sanatçılar yaşları ilerledikçe eserlerinde tekrara düşerler.
Olgunluk döneminde sanatçıların bir kısmı özgünlüklerini kaybedebilir.

Karşıt (Zıt) Anlamlı Cümleler

Anlamca birbirine zıt olan, birbiriyle çelişen cümlelerdir. Bu tür cümlelerde konu genellikle aynıdır; fakat konuya bakış açısı farklıdır.

Sanayileşme, ekonominin büyümesine yardımcı olur.
Sanayileşme, şehirlerde oksijen oranını düşürür.

Neden (Sebep) – Sonuç İlişkili Cümleler

Yapılan bir işin neden ve hangi sebeple yapıldığını anlatan cümlelere neden(sebep) – sonuç ilişkili cümleler denir. Bu tip cümlelerin yüklemlerine “niçin”, veya “neden” sorusu sorulduğunda cevapsız kalmaz. Bu tip cümlelerde birinci bölüm “neden” sorusuna cevap verirken ikinci bölüm “sonuç” bildirir.

Yağmur yağınca sinemaya gidemedik.
Malzeme yetersizliğinden kek yapamadık.

Amaç – Sonuç İlişkili Cümleler

Eylemin hangi amaca bağlı olarak gerçekleştiğinin belirtildiği cümlelerdir. Bu tür cümlelerde de “için, diye, üzere” gibi edatlardan yararlanılır. Amaç – sonuç cümleleri, eyleme sorulan “hangi amaçla?” sorusuna cevap verir.

Sınavı kazanmak için çok çalıştı.
Yemek pişirmek için alışveriş yaptı.

Koşul – Sonuç İlişkili Cümleler

Koşul – sonuç ilişkili cümleler de iki bölümden oluşur. Birinci bölümde şart koşulur, ikinci bölümde ise sonuç verilir. Mesela “Akşam erken uyursan sabah sana süt veririm.” Bu cümlede koyu olan bölüm “şart”, diğer bölüm ise “sonuç” ilişkisini bildirmektedir. Koşul – sonuç ilişkili cümleler “-se” şart ekiyle sağlanır. “ise”, “-ince”, “-dikçe”, “mi”, “ama”, “üzere”, “yeter ki” ile koşul anlamı sağlanmaktadır.

Hava iyi olursa, yüzmeye gideceğiz.
Yemeğini yersen, daha erken büyürsün.

Açıklama İlişkili Cümleler

Açıklama ilişkili cümleler, neden – sonuç ilişkili cümlelerin tam tersidir. Yani önce sonuç, sonra nedenin belirtildiği cümlelerdir. “İyi gününde kötü gününde yanındayım dedi ama hiç aramadı.” örneğinde koyu ile belirtilen bölümde “sonuç” diğer bölümde ise “neden” belirtilmiştir.

Sınavı hiç iyi geçmedi, demek yeterince çalışmamış.
Yanımıza geldiğinde çok yorgundu, demek tam iyileşmemiş.

Karşılaştırma Cümleleri

Karşılaştırma cümleleri, bir durumu, varlığı veya kavramı birbiri ile karşılaştıran cümlelere denir. Bu tip cümlelerde benzerlik, farklılık, üstünlük gibi değişik durumlar ifade edilir. “Yazın havalar sıcak olduğuna göre kışın bu kadar ince giyinemezsin. ” cümlesinde “göre” sözcüğü, karşılaştırma ifade etmektedir.

Yeni şiirler eski şiirlere göre daha anlaşılır bir dille yazılıyor.
Selim, gezmeyi çok sever, Elif ise kitap okumayı.

LGS Türkçe Konu Anlatımı için Tıklayınız