Bu yazımızda sizlere 8. sınıf  Türkçe Cümle Türleri  hakkında bilgilendireceğiz. Cümleler yükleminin türüne, öğelerin dizilişine, anlamlarına ve yapılarına göre değişik özelliklere sahiptir. Aşağıda sizlere bunu daha iyi anlatmak için  başlıklar halinde inceledik, örneklendirdik.

Cümle Türleri

• Yüklemlerine Göre Cümleler
  –Fiil (Eylem) Cümlesi
  –İsim (Ad) Cümlesi
• Ögelerin Dizilişine Göre Cümleler
  –Kurallı (Düz) Cümle
  –Devrik (Kuralsız) Cümle
• Anlamlarına Göre Cümleler
  –Olumlu Cümle
  –Olumsuz Cümle
  –Soru Cümlesi
  –Ünlem Cümlesi
• Yapılarına Göre Cümleler
  –Basit Cümle
  –Birleşik Cümle
  –Sıralı (Birden Fazla Yüklemi Olan) Cümle

Yüklemlerine Göre Cümleler

Ad Cümleleri

Yüklemleri ek eylem almış ad ya da ad soylu sözcüklerden oluşan cümlelerdir.

Her işin başı sağlıktır.
Teyzesinin oğlu öğretmenmiş.

Eylem Cümleleri

Yüklemi çekimli eylemlerden oluşan cümlelerdir.

 Az ateş çok odunu yakar.
 Altın eli bıçak kesmez.

Ögelerin Dizilişine Göre Cümleler

Kurallı (Düz) Cümleler

Yüklemi sonda bulunan cümlelerdir.

Sınavlarımız haftaya başlayacak.
Kitap okumayı çok severim.

Devrik (Kuralsız) Cümle

Son derece etkileyici bir metindir, o aydın eleştirisi.
Anlamıştı insanların her zaman çıkarları doğrultusunda hareket ettiğini.

Anlamlarına Göre Cümleler

Olumlu Cümle

Herhangi bir eylemin yapıldığını veya yargının gerçekleştiğini anlatan cümlelere olumlu cümle denir.

Arkadaşına güzel bir mektup yazdı.
Geçen hafta dedesi vefat etmiş.

Olumsuz Cümle

Eylemin yapılmadığını, sözü edilen yargının bulunmadığını, gerçekleşmediğini anlatan cümlelere olumsuz cümle denir.

Olumsuz cümleler yalnızca “-ma, -me” ekleriyle değil “yok, ne … ne …, değil” gibi sözcüklerle veya “-sız, -siz, -suz, -süz” gibi eklerle de yapılabilir.

Bu yemek çok tuzsuz.
Marketten süt almadı.

Soru Cümlesi

Bir duyguyu, düşünceyi soru yoluyla anlatan veya soru yoluyla bilgi almayı amaçlayan cümlelere soru cümlesi denir.

Okul kaçta açılacak?
Eve gelecek misin?
O yolda mı?

Ünlem Cümlesi

Bir korkuyu, bir sevinci, bir şaşkınlığı, bir coşkuyu, bir hayranlığı, vb. dile getiren cümlelere ünlem cümlesi denir.

Sakın buraya gelme!
Aman çukura düşmeyelim!
Tüh tüh, başına gelenler gerçekmiş!

Yapılarına Göre Cümleler

Basit Cümleler

Tek yüklemi bulunanı yan yargısı olmayan cümlelerdir.

Yazar, romanlarında insanın çevreyle ilişkisini ele almıştır.
Bugün hava insanları bunaltıyordu.

Birleşik Cümleler

Bir temel cümlesi ve ona bağlı bir ya da birden çok yan cümlesi olan cümlelerdir.

Girişik Birleşik Cümleler

Yan cümlesi ya da cümleleri eylemsilerle kurulmuş olan cümlelerdir. Yan cümle temel cümlenin herhangi bir öğesidir.

Gençlerin neyi ne kadar sorguladığını görmezden gelemeyiz.
Tabloyu satın alan kişiyi tanımadığım için onun hakkında hiçbir şey söyleyemem.

Şart (Koşul) Cümleleri

Yan cümlesi koşul kip eki”-se” ile kurulmuş cümlelerdir.

Neyi niçin aradığını önceden  bilemiyorsan hiçbir yerde, hiçbir şeyi bulamazsın.
İnsanların sabırlı olmasını istiyorsan sen de daha  sabırlı olmayı öğren.

“Ki” Bağlaçlı Birleşik Cümleler

Yan cümlesi “-ki” bağlacıyla kurulmuş cümlelerdir.

İtiraf etmeliyim ki kitabı  elime aldığımda hiç de öykü okuyacak psikolojide hissetmiyordum kendimi.
Düzenli çalıştı ki başarılı oldu.

İç İçeri Birleşik Cümleler

Bir cümlenin bir başka cümlenin içinde yer almasıyla oluşan cümlelerdir.

“Sen resimlerimi çocukluğunun İstanbul’unu hatırlattığı için seviyorsun.” der bazen bana Ara Güler tuhaf  bir alınganlıkla.

Sıralı (Birden Fazla Yüklemi Olan) Cümle

Birbirlerinden virgül ya da noktalı virgülle  ayrılmış cümlelerdir.

Dört yaşındaki Maya, oturma odasında daireler çizerek koşuyor, koşarken anlamsız sesler çıkararak bağırıyordu.
Kirleniyoruz, kirletiyoruz, masumiyetimizi kaybediyoruz.

Ağaca dayanma, kurur: adama dayanma, ölür.

LGS Türkçe Konu Anlatımı için Tıklayınız