KPSS Ortaöğretim Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler Konu Anlatımı
KPSS Temel Hak Ödevler Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Vatandaşlık Konu Anlatımı, KPSS Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Konu Anlatımı, Temel Hak Ödevler Konu Anlatımı, Temel Hak Ödevler Konu Anlatımı
Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler
1. Çalışma Hakkı ve Ödevi
Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet çalışanları korumak, hayat standartlarını yükselmek, çalışmayı desteklemek için her türlü tedbiri alır.
Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı;
▪ Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz.
▪ Çalışma şartları; kadın, çocuk ve engelli vatandaşlar için özel olarak kanunlarla düzenlenmiştir.
▪ Ara dinlenme, hafta tatili, yıllık ücretli izin hakkı kanunla düzenlenir.
2. Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi
– Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz.
– Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir.
– İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve devlet okullarında parasızdır.
– Eğitim öğretim kurumlarında sadece eğitim öğretim, araştırma, inceleme faaliyetleri yürütülür. Bu faaliyetler hiçbir şekilde engellenemez.
– Türkçeden başka hiçbir dil, eğitim ve öğretim kurumlarında
Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez. Okutulacak yabancı dillerle ilgili milletlerarası anlaşma hükümleri saklıdır.
3. Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti
– Herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetine sahiptir.
– Özel teşebbüsler kurmak serbesttir.
4. Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları
– Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır.
– Her çocuk korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına
açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir. (2010 değişikliği)
– Devlet her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirler alır. (2010 değişikliği)
5. Toplu İş Sözleşmesi ve Toplu Sözleşme Hakkı
İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.
6. Grev Hakkı ve Lokavt
– Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında, uyuşmazlık çıkması hâlinde işçiler grev hakkına sahiptirler.
– Greve katılmayanların iş yerinde çalışmaları, greve katılanlar tarafından hiçbir şekilde engellenemez.
7. Ücrette Adalet Sağlanması
– Ücret emeğin karşılığıdır.
– Devlet çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır.
– Asgari ücret tespit edilirken ülkenin mali durumu ve çalışanların sosyal ve ekonomik ihtiyaçları, geçim şartları göz önünde bulundurulur.
8. Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması
– Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir.
– Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir.
9. Sosyal Güvenlik Hakkı
Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık sigortası uygulanabilir.
10. Sendika Kurma Hakkı
Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir.
Sendika kurmak ancak,
– Kamu düzeni,
– Millî güvenlik,
– Suç işlenmesini önlemek,
– Genel sağlık,
– Genel ahlak,
– Başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebebiyle kanunla sınırlanabilir.
