Merhaba arkadaşlar size bu yazımızda Türk Dili ve Edebiyatı Konuları hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak  bilgi sahibi olabilirsiniz. Koşuk Nedir? sorusunun cevabı aşağıda sizleri bekliyor…

Koşuk Nedir?

Türkler İslamiyet öncesi belli dönemlerde, “sığır töreni” adı verilen av törenlerinde, “Toy / Şölen” adı verilen kurban törenlerinde ziyafetler ve kazanılan savaşlar sonunda, tüm boyların erkekleri bir araya gelerek eğlenirdi. Bu eğlencelerde söylenen çoklukla aşk, doğa ve yiğitlik konularını işleyen ve “kopuz” adı verilen sazla birlikte söylenen şiirlere “koşuk” adı verilir. Koşuklar İslamiyet sonrası edebiyatta yerini: Halk edebiyatında koşmalara, Divan edebiyatında ise gazellere bırakmıştır. Koşuklar dörtlük biçiminde yazılmış ve hece ölçüsüyle söylenmiştir. Uyak düzenleri: aaab, cccb, dddb şeklindedir.

Özellikleri:

» Başta aşk, doğa, güzellik, kahramanlık gibi konular olmak üzere birçok konuda söylenmiştir.
» Bu şiirler sığır törenlerinde ve şölenlerde kopuz eşliğinde söylenmiştir.
» Törenlerde bu şiirler şaman, kam, baksı ve ozan adı verilen din adamları tarafından okunmuştur.
» Henüz başka kültürlerin etkisi görülmediğinden koşukların dili sade ve millidir.
» Milli veznimiz olan hece ölçüsüyle söylenmişlerdir.
» Genellikle hece ölçüsünün 7, 8 ve 11’li kalıplarıyla oluşturulmuştur.
» Nazım birimi olarak o zamandaki tüm şiirlerde olduğu gibi dörtlük tercih edilmiştir.
» Kafiye şeması aaab(abab, abcb), cccb, dddb… şeklindedir.
» Bu tür şiirlerde genellikle yarım kafiyenin kullanıldığı görülür.
» Söyleyeni belli olmadığından anonim ürünlerdir.
» Koşuklarda lirik bir söyleyiş bulunmaktadır.

Koşuk Örnekleri

Koşuk-1

” Öpkem kelüp ogradım
Arslanlayu kökredim
Alplar başın togradım
Emdi meni kim tutar

Kanı akıp yoşuldu
Kabı kamug deşildi
Ölüg birle koşuldu
Togmuş küni uş batmaz

Kaklar kamug köldi
Taglar başı ilerdi
Ajun tını yılırdı
Tütü çeçek çerkeşür

Etil suvı aka turur
Kaya tübi kaka turur
Balık telim baka turur
Kölün takı küşerür “

Günümüz Türkçesiyle

” Öfkelenip dışarı çıktım
Arslan gibi kükredim
Yiğitler başını doğradım
Şimdi beni kim tutar

Kanı akıp boşandı
Derisi baştan başa deşildi
Ölülerle bir oldu
Doğan güneş işte batardı

Kuru yerler hep gülerdi
Dağbaşları göründü
Dünyanın soluğu ılındı
Türlü çiçekler sıralandı

İtil suyu akar durur
Kaya dibini oyar durur
Bütün balıklar bakar durur
Gölü bile taşırırlar “

Koşuk-2

” Keldi esm esneyü
Kadka tükel osnayu
Kirdib odun kasnayu
Kara büht kükreşûn

Ördi büht ıngraşu
Aktı akın möngreşü
Kaldı bodun tanglaşu
Kükrer takı mangraşur

Kar buz kamuğ erüşdi
Tağlar suvı akışdı
Kökşin bulıt örüşdi
Kayguk bolup üğrişür “

Günümüz Türkçesiyle

” bahar) Rüzgârı eserek geldi.
(ama bu rüzgâr) Kar tipisine benziyordu.
Halk soğuktan titreyerek (evlere) girdi.
(gökyüzünde) Kara bulutlar gürlüyor,

Bulutlar gürleyerek yükseldi
ve seller şarıldayarak aktı.
Halk (bu anî sağanak karşısında) hayret içinde kaldı;
bulutlar gürlüyor (ve insanlar) bağrışıyorlar.

Karlar ve buzlar hep eridi;
(böylece) dağların suyu (seller hâlinde) aktı.
(gökyüzünde) Mavimtırak bulutlarb elirdi;
(bunlar deniz üstündeki) kayıklar gibi
(havada) sallanıp duruyor. ” 

10. Sınıf Şiir Konu Anlatımı Tıklayınız…

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Konuları için Tıklayınız…

10. Sınıfta Yer Alan Diğer Ders ve Konuları için Tıklayınız…