Kırılma – Mercek Konu Anlatımı
Fizik ayt konu anlatımı, Fizik tyt konu anlatımı , Fizik yks konu anlatımı… Merhaba arkadaşlar sizlere bu yazımızda Kırılma – Mercek hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak bilgi edinebilirsiniz..
Kırılma – Mercek
Kırılma
Işığın saydam bir ortamdan başka saydam bir ortama geçerken doğrultu değiştirmesine kırılma denir.
Işık iki saydam ortamın ayırıcı yüzeyine geldiğinde tümü ikinci ortama geçemez. Bir kısmı yansıyarak geldiği ortama geri dönerken bir kısmı soğrulur. İkinci ortama geçen ışık ilk doğrultusundan farklı yönde hareket eder. Işığın bu davranışı su dalgalarının farklı derinlikteki ortamlardan geçişi sırasındaki davranışı ile benzerdir.
Su dalgaları derin ortamdan sığ ortama geçerken hızı ve dalga boyu değişir. Işığın havadan suya geçişinde de hızı değişir. Havadan suya geçen ışığın hızı azalır. Işığın bu davranışı Snell Yasası ile matematiksel olarak;
Sinθ1 / Sinθ2 = n1 2 = n2 / n1 = v1 / v2
şeklinde yazılır.
Işığı çok kıran bir ortam çok kırıcı ya da yoğun ortam, ışığı az kıran bir ortam az kırıcı ya da az yoğun ortam olarak adlandırılır.
Saydam bir ortamın boşluğa göre kırılma indisine mutlak kırılma indisi denir.
Işığın Vx hızıyla yayıldığı bir X ortamının mutlak kırıcılık indisi, ışığın boşluktaki c hızı kullanılarak aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır.
nx = c / vx
Saydam bir ortamın başka bir saydam ortama göre kırılma indisine bağıl kırılma indisi denir.
Kırılma indisi n1, ışığın yayılma hızı v1 olan 1 ortamının; kırılma indisi n2, ışığın yayılma hızı v2 olan 2 ortamına göre, bağıl kırılma indisi (n21) aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır.
n21 = n1 / n2 = v2 /v1
Kırılma Kanunları
– Işık ışınları bir ortamdan diğer ortama dil olarak (90 0lik açı ile gelirse) kırılmadan yoluna devam eder. Sadece hız değiştirir.
– Işık ışınları az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçerken normale yaklaşarak kırılır.
– Işık ışınları çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçerken, normalden uzaklaşarak kırılır.
Mercek
En az bir yüzeyi küresel olan ve ışığın farklı saydam ortamlardan geçerken yön ve doğrultu değiştirmesini sağlayan saydam cisimlere mercek adı verilir. Işığın kırılma içimine ve şekline göre mercekler iki çeşittir. Kenarları ortasına göre ince olan ve arkasından cisme bakıldığında cismin büyük görüntüsünün elde edildiği merceğe ince kenarlı mercek ya da yakınsak mercek denir.
Kenarları ortasına göre kalın olan ve arkasından cisme bakıldığında cismin küçük görüntüsünün elde edildiği merceğe kalın
kenarlı ya da ıraksak mercek denir.
İnce Kenarlı (Yakınsak) Mercekler
– Kenarları ortasına göre ince olan merceklerdir.
– İnce kenarlı merceklerde görüntü büyüktür.
– İnce kenarlı mercekler belli bir mesafede cisimlerin düz ve büyük bir görüntüsünü verdiğinden kuyumcular, antikacılar ve araştırmacılar bu mercekleri büyüteç olarak kullanırlar.
– Hipermetrop (yakını görememe) göz kusurunun düzeltilmesinde kullanılır.
– İnce kenarlı merceğe paralel olarak gelen ışınlar kırıldıktan sonra bir noktada toplanır. Işınların toplandığı bu noktaya ince kenarlı merceğin odak noktası denir.
Kalın Kenarlı (Iraksak) Mercekler
– Kenarları ortasına göre kalın olan merceklerdir.
– Kalın kenarlı merceklerde görüntü küçüktür.
– Daha geniş bir alanın görülmesini sağlarlar.
– Miyop (uzağı görememe) göz kusurunun düzeltilmesinde kullanılır.
– Kalın kenarlı merceğe paralel olarak gelen ışınlar bir noktadan çıkıyormuş gibi dağılarak kırılır. Kırılan ışınlarının uzantılarının kesiştiği noktaya kalın kenarlı merceğin odak noktası denir.
