İlk Türk Devletleri Konu Anlatımı
Tarih ayt konu anlatımı, Tarih tyt konu anlatımı , Tarih yks konu anlatımı… Merhaba arkadaşlar sizlere bu yazımızda İlk Türk Devletleri hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak bilgi edinebilirsiniz
İlk Türk Devletleri
Asya Hun İmparatorluğu
Hükümdarlarından Mete Han zamanında en parlak ve güçlü günlerini yaşayan bu imparatorluk, Teoman tarafından MÖ 220 yılında kurulmuştur.
Orta Asya toprakları üzerinde kurulan ilk Türk devleti olması ile bilinen imparatorluk, Türk boylarını ilk kez tek bayrak altında toplamayı başarmıştır.
Çin Seddi, bu dönemde Asya Hun İmparatorluğunun saldırılarından çekinen Çin toplumu tarafından yapılmıştır. Tüm dünyaya örnek olacak ordu sistemini Mete Han, hükümdarlığı döneminde inşa etmiştir.
Milattan sonra 48 yılı içinde ikiye ayrılarak dağılmıştır.
Avrupa Hun Devleti
Doğu ve Orta Avrupa’da Kavimler göçü sonucu Balamir Kağan tarafından kurulmuş ilk türk devletleri içerisinde yer alır.
Avrupa’da kurulan ilk Türk devletidir. En parlak dönemini Atilla zamanında yaşamış ve Bizans’ı vergiye bağlamıştır. Ayrıca Volga ile Tuna Nehri arasındaki topraklara sahip olmuştur. Doğu Roma ve Batı Roma İmparatorlukları üzerine seferler düzenlemiştir. Atilla’nın ölümünden sonra zayıflamış ve 486 yılında Germenlerin saldırıları ile yıkılmıştır.
Göktürk Devleti
I. Göktürk Devleti
Bumin Kağan tarafından kurulan Göktürk Devleti’nin başkenti Ötüken’dir ve Ora Asya’da kurulmuştur. Ülke Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılıp Batı’yı Bumin Kağan’ın kardeşi İstemi Yagbu yönetmiştir.
Bu Yönetimde;
İslamiyet Öncesi ilk Türk Devletleri’nde ülke doğu ve batı olmak üzere yönetilirdi. Doğu batıdan üstün sayılır ve Kağan Doğu bölgesinde ülkeyi yönetirdi. İkili yönetim dediğimiz bu sistem ilk Türk Devletleri’nin federal bir yönetim anlayışı olduğunu göstermektedir.
– İlk kez Türk adıyla kurulan devlettir.
– Asya Hun İmparatorluğundan sonra Türkleri ikinci kez tek bayrak altına toplamışlardır.
– İpek Yolu hakimiyeti için Çinliler ve Sasanilerle mücadele içinde olmuşlardır.
– Bumin Kağan’ın ölümünden sonra Çin Baskısı sonucu zayıflamış ve doğu -batı olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Doğu Göktürkler 630, Batı Göktürkler 659 yılında Çinliler tarafından yıkılmıştır.
II. Göktürk Devleti
İkiye ayrılan Göktürk devletine bağlı topluluğun ayaklanmasıyla yeniden kurulan devlettir. Kutluk Kağan önceliğinde kurulan bu devlet, en parlak dönemini Bilge Kağan dönemin yaşamıştır. Yazıyı ve kendilerine ait alfabeyi kullanan ilk Türk devletidir. Bu devlet çok önemli kültür miraslarından Orhun Kitabeleri’ni bırakmıştır.
Uygurlar
İkinci Kök Türk Devleti’ni yıkarak kendi devletlerini kurdular. Türgeş ve Kırgızları hâkimiyet altına aldılar (745). İlk Uygur Kağanı Kutluk Bilge Kül Kağan’dır. Uygurlar, Hun ve Kök Türklerin kültür mirasını almış; ancak, bunlardan farklı olarak tam bir yerleşik hayat yaşamışlardır. Saray ve manastırlar yapmış, süsleme sanatını geliştirmiş, kâğıt üzerine yazılmış belgeler bırakmış, siyasi başarılarından ziyade medeni faaliyetleriyle tanınmışlardır.
Uygurlar çeşitli dinlerle karşılaşmış, inanç konusunda hoşgörülü davranmış, çabuk din değiştirmiş, Budizm ve Maniheizm dinlerine girmişlerdir. Çin tesiri ve ağır kış koşulları yüzünden sarsılan devlet, Kırgız saldırılarıyla yıkıldı (840). Uygur kabileleri güneye doğru hareket ederek Kansu Uygurları ve Turfan Uygurları devletlerini kurdular. Bunlar zamanla Moğol hâkimiyetine girerek, Moğolların Türkleşmesine etki ettiler. Turfan Uygurları XIV. yüzyılda İslamiyet’i kabul ettiler.
Diğer Türk Devletleri
Avarlar ( Juan Juanlar) ( 560 – 805): Günümüzdeki Macaristan ve Romanya’yı içine alan güçlü bir devlet yapısına sahip olan Avarlar, ilk kez İstanbul’u kuşatan Türk boyudur. Ancak bu kuşatmalardan sonuç alamamışlardır. Bunların dışında Avrupa’daki Slav topluluklarını askerlik alanında etkilemişlerdir.
Kırgızlar (840 – 1207): Orta Asya’da egemenlik kuran son Türk boyu olan Kırgızlar, aynı zamanda Moğol hakimiyetine giren ilk Türk boyudur. Dünyanın en uzun destanı olan Manas Destanı Kırgızlardan miras kalmıştır ve Kırgızlar günümüze kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir.
Hazarlar (630 – 968): Hz Osman zamanında İslam ordularının kuzeye ilerleyişini engelleyerek İslam orduları ile ilk kez çarpışan devlet olmuştur. Bu hamleyle İslamiyet’in Kafkaslara ulaşmasını engellemişlerdir. Yahudiler dışında Museviliği benimseyen tek topluluktur. Çeşitli dinlere mensup tüccarların serbestçe ticaret yapabilmeleri, ülkedeki davaların iki Müslüman, iki Hristiyan, iki Musevi ve bir Şamanist olmak üzere toplamda 7 üye tarafından görülmesi ve ibadethanelerin yan yana kurulabilmesi Hazarların değişik dinlere hoşgörüsü olduğunu göstermektedir.
Bulgarlar (583 – 665): ilk Türk devletleri içerisinde yer alan Bulgarlar, Oğuzlardan ayrılarak Balkanlara yerleşmişlerdir. Hazarların işgalleri sonucu Tuna (Hristiyan olmuşlardır.) ve İtil Bulgarları (Müslüman olmuşlardır.) olmak üzere ikiye ayrılmışlardır.
Karluklar: İslamiyet’i kabul eden ilk Türk boyudur. ilk Türk devletleri içerisinde yer alan Karluklar, sırasıyla Göktürk ve Çin egemenliği altında yaşamış ve daha sonra bağımsız olmuşlardır. II. Göktürkler tarafından yıkılmış, sonra Uygurların egemenliği altında yaşamışlardır. Daha sonraları tekrar bir kurulma yaşasalar da en son Moğollar tarafından yıkılmıştır.
Talas Savaşında Arapları destekleyerek kazanmalarını sağlayan Karluklar, ilk Müslüman Türk Devleti olan Karahanlıların kuruluşunda önemli rol oynamışlardır.
Türgişler (659 – 766): İlk kez para bastıran Türk devleti olan Türgişler, Müslümanlara karşı çok direnmiş ve İslamiyet’in Orta Asya’ya yayılmasını ciddi şekilde engellemişlerdir. Türgişer ayrıca Uygurlardan sonra yerleşik hayata geçen ikinci Türk devletidir.
Macarlar: ilk Türk devletleri içerisinde yer alan Macarlar, Volga Nehri civarında yaşamışlar ancak Peçeneklerin baskısı sonucu bugünkü Macaristan topraklarına yerleşmişlerdir. Zaman içerisinde Slav topluluklarıyla asimile olmuşlardır.
Peçenekler: Orta Asya’dan batıya göç eden bu Türk topluluğu devlet kurmayı başaramamıştır.
Oğuzlar: En kalabalık Türk boyu olup 24 boydan meydana gelmiştir. Selçuklular ve Osmanlılar gibi önemli devletlerin kuruluşunu sağlamış olan Oğuzlar, Kumanlar (Kıpçaklar) ile yapmış oldukları mücadele ile Dede Korkut Hikayelerine konu olmuşlardır. Devlet kurma yeteneği en gelişmiş Tür boyu olan Oğuzlar hem Orta Asya hem de Avrupa’da egemenlik kurmuşlardır.
Kumanlar (Kıpçaklar): Ruslarla mücadele etmişlerdir. Karahitayların baskısı sonucu batıya göç etmişlerdir.
Sibirler (Sabirler): Bugünkü Sibirya adı Sabirlerden gelmektedir. Bizans ve Sasanilerle mücadele etmiş olan Sibirler Avarların baskısı sonucu Doğu Avrupa’ya yerleşmişlerdir.
Akhunlar: ilk Türk devletleri içerisinde yer alan Akhunlar, Büyük Hun devletinin yıkılışı sonrası Çin baskısıyla beraber Afganistan’ın kuzeyine yerleşmişlerdir. Göktürkler ve Sasanilerin baskısı sonucu yıkılmışlardır.
TYT Tarih Konuları Konu Dağılımı için tıklayınız.
🤩 güzel bir yazı
🦄teşekkürler