Büyüme ve Gelişme Konu Anlatımı
Biyoloji ayt konu anlatımı, Biyoloji tyt konu anlatımı , Biyoloji yks konu anlatımı… Merhaba arkadaşlar sizlere bu yazımızda Büyüme ve Gelişme Konu Anlatımı hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak bilgi edinebilirsiniz.
Büyüme ve Gelişme
Embriyonun Gelişim Aşamaları
Embriyonik gelişim, eşeyli üreyen canlılarda görülen ve canlının, döllenme ile doğumu ya da yumurta veya kozadan çıkmasına kadar geçen süredeki gelişimidir. Embriyonik gelişimin safhaları ve yeri canlıdan canlıya farklılık göstermekle birlikte, bu süreç genelde annenin veya annenin ürettiği bir yapı koruyuculuğunda geçer.
Büyüme
» Canlıların yapısını oluşturan hücrelerin sayıca ve hacim olarak artmasına denir.
» Tek hücreli canlılarda büyüme, sitoplazma artışına bağlı olarak gerçekleşen hacim ve kütle artışıyla olur.
» Çok hücreli canlılarda ise büyüme, hücre bölünmesi ve hücre kütlesinin artışı sonucu olur.
» Unutmayalım ki bölünme bir hücrelilerde büyümeyi değil, üremeyi sağlar.
Gelişme
Zigottan başlayıp yeni bir bireyin meydana gelmesiyle sonuçlanan olayların hepsine birden gelişme denir.
Segmentasyon Evresi (Yaklaşık 3 Gün)
Zigot, yumurta kanalında sillerin hareketi ve düz kasların yardımıyla rahime doğru ilerlerken segmentasyon adı verilen birbirini izleyen hızlı mitoz bölünmeler geçirir. Hücre büyümesi görülmeden zigot gittikçe küçülen hücrelere bölünür. Bu nedenle hücre sayısı artmasına rağmen toplam hacim, zigot ile aynıdır. Hücrelerin DNA’sındaki genlerin tamamı aktiftir.
» Segmentasyon evresi yumurta kanalında gerçekleşir ve yaklaşık 3 gün sürer. Bu süreçte hücreler besin kaynağı olarak sitoplazmasını kullanır.
» Mitoz bölünmeler sonucu oluşan hücrelerden her biri blastomer adını alır. Blastomerler bölünmeye devam ederek çok sayıda hücre oluşmasını sağlar.
» Oluşan bu hücreler, aynı büyüklükte ve kalıtsal yapıdaki dut görünümlü hücre topluluğu olan morulayı oluşturur.
» Sekiz kez mitoz bölünme geçirdikten sonra hücreler, kenarlara doğru göç eder ve içi boş, top şeklindeki hücre topluluğu blastula oluşur.
» İçindeki sıvı dolu boşluk, blastula boşluğu (blastosöl) adını alır.
» Blastula evresindeki hücre kitlesine blastosist denir. Blastosist halindeki embriyo, rahime ulaşır ve döl yatağına tutunmaya başlar.
» Blastosistten alınan hücrelere embriyonal kök hücre denir. Bu hücrelerin, hücre kültürü gibi ortamlarda çoğaltılmasıyla birçok hücreye dönüşebilme yetenekleri vardır.
» Blastosistin rahim iç duvarına (endometriuma) tutunmasına implantasyon denir. İmplantasyondan sonra embriyoyu koruyan; amniyon, koryon, vitellüs, allantoyis zarları oluşur. Bu zarlar, embriyonik zarlar adını alır.
» Segmentasyon evresinden sonra hücre bölünme hızı azalır ve oluşan hücrelerin türe özgü şekil aldığı embriyonik gelişimin büyüme ve farklılaşma evreleri başlar.
Gastrulasyon Evresi
» Gastrulasyon evresi, implantasyonun tamamlanmasıyla başlar.
» Blastosistin alt yüzeyindeki bir hücre takımı, hücre göçüyle blastula boşluğuna doğru hareket eder. Bu evrede tek tabakalı olan blastula, gastrulaya dönüşür.
» Gastrula boşluğu oluşur ve boşluğun dışarı açılan kısmına blastopor (ilk ağız) denir.
» Gastrula boşluğu ileriki dönemlerde sindirim borusunu, blastopor ise ağzı oluşturacaktır.
» Gastrulasyon evresinde, ileride çeşitli doku ve organları oluşturacak olan ektoderm (dış deri) ve endoderm (iç deri) hücre tabakaları meydana gelir.
Farklılaşma Evresi
» Farklılaşma evresinde gastrulasyondan sonra içeriye doğru göç eden hücreler blastosölde üçüncü bir tabaka oluşturur ve bu tabaka mezoderm (orta deri) adını alır.
» Mezoderm tabakası da endoderm ve ektoderm tabakası gibi ilerde çeşitli doku ve organları meydana getirir.
Organogenez Evresi
» Organogenez evresinde ektoderm, endoderm ve mezoderm tabakalarından, organ taslakları oluşur.
Örneğin mezoderm tabakasından böbrek, üreme organları gibi yapılar oluşur.
» Birçok organ, birden fazla embriyonik tabakadan meydana gelebilir.
» Ektoderm, Mezoderm ve Endoderm’den Farklılaşarak Gelişen Organ ve Sistemler
» Birçok organ, birden fazla embriyonik tabakadan meydana gelebilir. Örneğin sindirim borusunun ön ucu ağızdır ve ağız içi ektodermden köken alırken bağırsak epiteli endodermden köken alır. Buna embriyonik indüksiyon denir.
Fetal Evre
Döllenmenin 4. haftasında kalp, dakikada yaklaşık 65 atımla (nabızla) çalışmaya başlamıştır. Gebeliğin 3. ayından sonra embriyo, fetüs olarak adlandırılır. Bu döneme fetal evre denir. Fetal evrede organlar artık daha belirgin bir hal alır. Ancak doğuma kadar hatta doğumda bile fetüsün sinir sistemi, böbrekler ve karaciğer gelişimi tam anlamıyla tamamlanmamıştır.
» Fetüs özellikle gebeliğin son 3 ayında ağırlaşır ve boyca uzar.
» Gebeliğin 3 ve 4. aylarında omurilik ve beyin sapı ile ilgili refleksler oluşmasına rağmen merkezî sinir sisteminin beyin kabuğunu ilgilendiren işlevleri doğumda bile tam gelişmemiştir.
» Genellikle hamileliğin tamamlanması sonucu yaklaşık 270 gün sonra çocuk doğar. Bu dönemden önce doğan çocuklar prematüre olarak adlandırılır.
İnsanda Büyüme Ve Gelişme
İnsanlarda boy ve kütledeki artış büyüme olarak adlandırılırken bir olayı beden kas gelişimi ile birlikte öğrenmeyle yapabilecek düzeye gelmeye gelişme denir
Doğumdan sonraki gelişim dönemleri bebeklik, çocukluk, ergenlik, yetişkinlik ve yaşlılık olmak üzere 5 kısımda incelenir. Her gelişim döneminde bireyden beklenen gelişim görevleri vardır.
Ergenlik Dönemi
Ergenlik dönemi 12- 21 yaş arasında bireyde bedensel ve ruhsal değişikliklerin gözlendiği bir dönemdir. Çevre şartlarına göre bu yaş aralığı değişkenlik gösterir.
Ergenlik Döneminde Kız Ve Erkeklerde Gerçekleşen Değişimler
Bedensel değişim, boy ve ağırlık artışı hızlanır. Kol, bacak, el ve ayak vücudun geri kalan bölümlerinden daha hızlı büyür.
Yüzde sivilceler görülür.
Üreme organlarının çevresi, bacak ve koltuk altında tüylenmeler görülür.
Ter bezlerinin çalışması artar ve buna bağlı olarak vücut kokusu belirginleşir.
Ses değişir ve kalınlaşır.
Üreme organları gelişir ve işlevlerini kazanır.
Kızlarda
– Beden yapısında omuzlar yuvarlaklaşır, göğüs ve kalça bölgesinde yağ birikir, göğüs uçları belirginleşir.
– Regl olmaya başlanır. Bu dönemler başlangıçta düzensizdir. Zamanla düzelerek, 28 günde bir gerçekleşir.
– Üreme sisteminde yumurta hücresi üretimi başlar.
Erkeklerde
– Beden yapısında kol ve bacak kasları gelişir, göğüs kafesi ve omuzlar genişler.
– Diğer bölgelerdeki kıllanma ile birlikte, yüzde bıyık ve sakal çıkmaya başlar.
– Gırtlağın üst bölümünde kıkırdak gelişir.
– Testisler sperm üretimine başlar.
