8. Sınıf Siyasal Alanda Yapılan İnkılaplar Konu Anlatımı
8. sınıf konu anlatımları. 8. sınıf Siyasal Alanda Yapılan İnkılaplar Konu Anlatımı. 8. sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, 8. sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük konu anlatımı, 8. sınıf Siyasal Alanda Yapılan İnkılaplar Konu Anlatımı işte yazımızda.
Siyasal Alanda Yapılan İnkılaplar
- Ankara’nın Başkent Oluşu (27 Aralık 1919)
- Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)
- Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923)
- Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)
Ankara’nın Başkent Oluşu (27 Aralık 1919)
Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasından sonra. İtilâf Devletleri’nin askerleri İstanbul’dan çekildiler. İstanbul’un işgalden kurtulması ile yeni devletin başkentinin neresi olacağı tartışılmaya başlandı. Bazı kişiler İstanbul’un başkent yapılmasını istiyorlardı. Ancak meclisin Ankara’da açılması, buraya fiilen hükümet merkezi olma niteliği kazandırmıştı. Ayrıca Ankara, Türkiye’nin merkezinde, askerî ve coğrafî özellikleriyle başkent olabilecek konumdaydı.
İsmet Paşa (İnönü), bir kanun teklifi hazırlayarak Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na sundu. “Türkiye Devleti’nin başkenti Ankara’dır.” şeklindeki bir maddelik kanun teklifi kabul edildi (13 Ekim 1923). Kanunun yürürlüğe girmesiyle Ankara yeni Türk devletinin başkenti oldu.
Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)
Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılması ile birlikte Türk tarihinde yeni bir dönem başlamıştı. 20 Ocak 1921’de kabul edilmiş olan anayasada, egemenliğin millete ait olduğu belirtilmişti. Ancak bu tarihlerde Kurtuluş Savaşı devam ettiğinden, saltanatın kaldırılması için şartlar uygun değildi.
İtilâf Devletleri, Lozan Barış Konferansına, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile birlikte İstanbul Hükümeti’ni de davet ettiler. Osmanlı Hükumeti bu daveti kabul etti. Galip devletler bu davranışlarıyla, Türkler arasında ikilik çıkararak, menfaatlerini daha iyi savunacaklarını düşünüyorlardı. Osmanlı Hükumeti’nin konferansa katılma arzusu, millî mücadelenin ruhuna ve anayasaya aykırı idi.
Bu durum, Mustafa Kemal Paşa’nın saltanatın kaldırılmasıyla ilgili düşüncelerinin haklılığını bir defa daha ortaya koydu. Aynı zamanda saltanatın kaldırılması için haklı bir gerekçe oldu. Konu, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde tartışıldı. Mustafa Kemal Paşa bir konuşma yapıp, milletin kendi gayretiyle hakimiyeti ele aldığını ve saltanatın kaldırılmasının gerekliliğini belirtti.
1 Kasım 1922’de kabul edilen bir kanunla, halifelik ve saltanat birbirinden ayrılıp, saltanat kaldırıldı. Böylece, Osmanlı Devleti hukukî olarak sona ermiş ve Türk inkılâplarının en önemlilerinden biri gerçekleştirilmiştir.
Saltanatın kaldırılması ile, İstanbul’daki Osmanlı Hükumeti istifa etti. Son padişah Vahdettin, 17 Kasım 1922’de İngilizlere sığınıp İstanbul’u terk etti. Bunun üzerine Osmanlı sülâlesinden Abdülmecit Efendi, Büyük Millet Meclisi’nin kararı ile halife seçildi.
Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923)
Sebepleri
– Mustafa Kemal’in egemenliğe cumhuriyete inanan bir lider olması
– Cumhuriyet rejiminin çağdaş toplum oluşturmaya imkan sağlaması
– Fethi Bey hükumetinin istifa etmesinin üzerine yeni hükumet kurulamaması, yönetim boşluğu olması
Sonuçları
– Yeni Türk devletinin yönetim şekli belirlendi. (Cumhuriyet)
– Mustafa Kemal’in oy birliğiyle cumhurbaşkanı seçilmesi ile devlet başkanı sorunu çözümlendi. (Cumhurbaşkanı)
– Hükumet bunalımının yaşanmasını engelleyecek kabine sistemine geçilmiştir.
NOT: Cumhuriyetin ilanından sonra ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal; ilk başbakanı İsmet İnönü; İlk TBMM Başkanı Fethi Okyar olmuştur.
NOT: Mustafa Kemal milli mücadelenin devam ettiği dönemde rejim sorunu yaşanmaması için koşullar oluşmadığından devletin yönetim biçimini açıklamayı sonraya bırakmıştır.
Demokrasi: Vatandaşların geniş haklara sahip olduğu, devlet yönetimine eşit olarak katılabildiği, görevli ve siyasi liderlerin seçimle belirlendiği, hukuk kurallarına bağlı siyasi sistemdir.
Cumhuriyet: Egemenliğin millete ait olduğu, hakkını seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullandığı, yönetim şeklidir.
Kabine Sistemi: Cumhurbaşkanının başbakanı atadığı, başbakanın da bakanları seçerek güven oyu aldığı sistemdir. Bundan önce meclis hükumeti sistemi uygulanmıştır, bu sistemde meclis başkanı hükumetin de başkanıdır.
Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)
Sebepleri
– Halifelik makamının yapılacak inkılapların önündeki en büyük engel olması
– Halifelik makamının Cumhuriyet rejimi ve ulus devlet anlayışı ile bağdaşmaması
– Devletin laikleşmesinin sağlanmak istenmesi
– Halifeliğin, saltanat yanlılarının güç aldığı bir makam durumuna gelmesi ve bunun sonucu olarak, Halife Abdülmecit Efendi ‘nin padişah gibi davranarak yetkilerini aşması
– TBMM içerisinde bazı vekillerin halife taraftarlığı yapması ve bunun siyasi ahengi bozması
– İngilizlerin kadrolarında görevli olan Seyyid Emir Ali ve Ağa Han’ın Türkiye’nin iç işlerine karışıldığını ortaya koyan mektubunun muhalif gazetelerden Tanin’de yayımlanması
Sonuçları
– Halifeliğin kaldırılması laikliğe geçişin en önemli aşaması olmuştur.
– Saltanatın bir uzantısı olarak görülen Halifelik kaldırılarak siyasi alanda yenileşmenin son adımı gerçekleştirilmiş oldu. Devlet merkezindeki iki başlılık ortadan kalktı.
– Halifeliğin kaldırılması ile Türkiye Cumhuriyeti’nin karakteri tam olarak ortaya çıktı.
– Halifeliğin kaldırılması Türkiye’de inkılâp sürecini hızlandırmış ve inkılâplar için elverişli bir ortam hazırlamıştır.
– Ulusal egemenlik daha da pekişmiştir.
– Türkiye’de ümmetçilik arayışları sona ermiştir.
