8. Sınıf Maddenin Isı ile Etkileşimi Konu Anlatımı
8. sınıf konu anlatımları. 8. sınıf Maddenin Isı ile Etkileşimi) Konu Anlatımı. 8. sınıf Fen ve Teknoloji, 8. sınıf Fen ve Teknoloji konu anlatımı, 8. sınıf Maddenin Isı ile Etkileşimi) Konu Anlatımı işte yazımızda.
Maddenin Isı ile Etkileşimi
Maddeyi oluşturan taneciklerin kinetik ve potansiyel enerjileri vardır. Bu enerjilerin toplamı o maddenin iç enerjisi olarak adlandırılır. Sıcaklıkları farklı iki madde birbirine temas ettiğinde sıcaklığı fazla maddeden sıcaklığı az olan maddeye iç enerjinin bir kısmı aktarılır. İç enerjinin sıcaklıkları farklı olan maddeler arasında aktarılan bu kısmına ısı enerjisi denir. Isı bir enerji türü olup direkt ölçülemez. Ancak alınan ya da verilen ısı kalorimetre kabı ile hesaplanabilir. Birimi ise kalori (cal) ya da joule’dür (J).
Isı ve sıcaklık aynı kavramlar gibi düşünülerek birbirlerinin yerine kullanılsa da aslında farklı kavramlardır. Sıcaklık, maddelerin molekül başına düşen ortalama hareket enerjilerinin bir göstergesidir. Sıcaklık bir enerji türü değildir ve sıcaklık termometre ile ölçülür. Birimi Celcius’tur (Selsiyus). ‟°C” şeklinde gösterilir.
Öz ısı, bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 °C değiştirmek için gerekli olan ısı miktarıdır. Öz ısı, maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Öz ısı, madde miktarına bağlı olmayıp maddenin cinsine bağlıdır. Birimi ise cal/g °C ya da J/g °C’tur. Uluslararası birim sisteminde (SI) öz ısı birimi J/g °C olarak kabul edilmektedir.
Bir maddenin sıcaklığını değiştirmek için gerekli olan ısı; o maddenin kütlesine, öz ısısına (cins) ve sıcaklık değişimine bağlıdır. Farklı miktarlardaki özdeş sıvıların sıcaklık değişimlerinin eşit olabilmesi için miktarı fazla olan sıvıya daha uzun süre ısı vermek gerekmektedir. Bunun nedeni, miktarı daha fazla olan maddenin ısıyı daha fazla taneciğe paylaştırmasıdır.
İlk sıcaklıkları farklı, eşit kütleli ve aynı cins sıvılara özdeş ısıtıcılar ile eşit sürelerde verdiğinizde sıvılarda hâl değişimi gözlemlenmiyor ise ilk sıcaklığı fazla olan sıvının son sıcaklığı da fazla olacaktır. Buna rağmen bu sıvıların sıcaklık değişimleri eşit olur.
Maddelerin; katı, sıvı ya da gaz hâlde bulunması, taneciklerinin birbirine yakın ya da uzak olmasına bağlıdır.
Katı maddelerin tanecikleri, çekim kuvvetinin etkisinden dolayı birbirine çok yakındır. Sıvı maddelerin tanecikleri arasındaki çekim kuvvetleri katılara göre zayıf, gazlara göre ise daha güçlüdür.
Katı maddelerin tanecikleri birbirine çok sıkı bir şekilde bağlı olduğundan katı maddeler sadece titreşim hareketi yapar. Sıvı ve gaz tanecikleri gibi hareket edebilmeleri için bu bağların kırılması gerekmektedir. Bağların kırılması için ise ısı enerjisine ihtiyaç vardır. Benzer şekilde sıvılardaki tanecikler de gaz taneciklerine göre daha sıkı bağlıdır. Maddelerin sıvı hâlden gaz hâle geçebilmesi için yine ısı enerjisine ihtiyaç vardır.
Erime:
Bir maddenin, yeterli ısı alarak katı hâlden sıvı hâle geçmesi sırasında gerçekleşen olaya erime denir. Katı bir maddenin ısı alarak sıvı hâle geçtiği sıcaklığa ise erime sıcaklığı (erime noktası) denir. Yaptığınız etkinlikte gözlemlediğiniz gibi buz 0 °C’ta erimeye başlamıştır. Bu sıcaklıkta buz tamamen eriyene kadar sıcaklık değişmemiştir. Kaynar su, buza ısı vermiş ve buz da kaynar sudan ısı almıştır. Erime sıcaklığında bulunan 1 g katı maddenin, aynı sıcaklıkta 1 g sıvı madde hâline dönüşmesi için katı maddeye verilen ısı miktarına erime ısısı denir. Erime ısısı Le ile gösterilir ve birimi cal/g ya da j/g’dır. Erime sıcaklığı ve erime ısısı saf maddelerin ayırt edici bir özelliğidir.
Donma:
Sıvı bir maddenin ısı kaybederek katı hâle geçmesi sırasında gerçekleşen olaya donma (katılaşma) denir. Sıvı maddelerin çevreye ısı vererek katı hâle geçtiği sıcaklık değerine donma sıcaklığı (donma noktası) denir. Donma sıcaklığında bulunan 1 gram sıvının yine aynı sıcaklıkta tamamen katı hâle geçmesi için çevreye verdiği ısı miktarına donma ısısı denir. Donma ısısı Ld ile gösterilir. Birimi cal/g ya da j/g’dır. Donma sıcaklığı ve donma ısısı, maddelerin ayırt edici bir özelliğidir. Aynı saf madde için erime noktası donma noktasına, erime ısısı da donma ısısına eşittir. Farklı maddelerin erime-donma sıcaklıkları ve erime-donma ısıları ise farklıdır.
Buharlaşma:
Buharlaşma, sıvı bir maddenin ısı etkisi ile gaz hâle geçmesi sırasında gerçekleşen bir olaydır. Sıvı hâldeki maddeler ısı alarak buharlaşabilir. Kaynama sıcaklığındaki 1 g sıvının, aynı sıcaklıkta 1 g buhar hâline geçebilmesi için sıvıya verilmesi gereken ısı miktarı buharlaşma ısısı olarak tanımlanır. Buharlaşma ısısı Lb ile gösterilir. Birimi cal/g ya da j/g’dır.
Yoğunlaşma:
Gaz hâlindeki bir maddenin, çevreye ısı vererek sıvı hâle geçmesi sırasında gerçekleşen olaya yoğunlaşma (yoğuşma) denir. Yoğunlaşma sıcaklığında bulunan 1 g buharın yine aynı sıcaklıkta 1 g sıvı hâle geçmesi için dışarıya vermesi gereken ısıya ise yoğunlaşma ısısı adı verilir. Birimi cal/g ya da J/g’dır.
