İslam dininin ilk ve en önemli kaynağı Kur’an—ı Kerim’dir. Kur’an sözlükte, “okumak, bir araya getirmek ve toplamak” gibi anlamlara gelir Kur’an, 610 yılında, Ramazan ayının 27. Kadir gecesinde ilk defa Nur Dağı’ndaki Hira Mağara’sında indirilmeye başlamıştır. Kur’an, bir anda değil, 23 yılda parça parça indirilmiştir. Bazen bir ayet, bazen birkaç ayet bezen de bir sure olarak belirli olaylara binaen tam 23 yılda indirilmiştir. Bu nedenle her ayet ve surenin bir indirilme nedeni vardır. Kur’an’da İslam’ım ana konuları olan, “inanç, ibadet, ahlak, sosyal hayat ve kıssalar” yer alır. Kur’an’da 30 cüz, 114 sure ve yaklaşık 6666 ayet vardır. Kur’an’ı baştan sona ezberleyen kişilere hafız denir. Baştan sona okumaya ise hatim denir.

Kuran’da namaz ve oruç ibadetleri hakkında da temel bilgiler yer alır. Kutsal kitapta fıkıh ilminin temelini oluşturan suçlar ve cezalar da geniş yer tutar. Zina, hırsızlık, cinayet gibi suçlarda nasıl bir yol izlenmesi gerektiğine dair ayrıntılı bilgiler mevcuttur. Miras, evlilik, boşanma, ticaret gibi herkesi ilgilendiren hususlarda da yol gösterici ayetler bulunur.

Anlaşmazlıkların çözülmesinde Kuran-ı Kerim ilk kaynak olarak değerlendirilir. Örneğin miras ya da boşanma konusunda anlaşmazlığa düşen kişiler Kuran ayetlerini okuyarak en doğru kararı verebilirler. İslam’ın şartları dışında, imanın temelini oluşturan esaslar da surelerde yer alır. Peygamberlerin yaşadığı zorluklar okunarak takva sahibi olunabilir. Ahiret ve kıyamet hakkında da detaylı bilgiler veren Kuran, Cebrail aracılığıyla Hz. Muhammed’e kısım kısım indirilmiştir. Toplam 23 yılda indirilen kutsal kitap, İslam’ın en temel kaynağıdır.

Sünnet, İslam dininin en temel ikinci kaynağıdır. Sünnet, Peygamberimizin söz, fiil ve takrirlerine yani onaylarına denir. Sünnet ile hadis aslında hemen hemen eş anlamlıdır. Ancak sünnet hadisi de içine alan daha geniş bir kavramdır.

Hadis sözlükte, “söz, haber ve yeni şey” gibi anlamlara gelir. Hadisler yani peygamberimizin bir konuyla alakalı sözleri ve peygamberimizin bir konudaki sergilediği davranışları yani fiilleri ve peygamberimizin bir konudaki söz ve fiili olmaksızın onayları sünneti oluşturur.

Sünnet olan davranışlar, Kur’an’da yer almayan ancak peygamberimizin sürekli olarak yaptığı, mazeretsiz olarak terk etmediği ve Müslümanlara da tavsiye ettiği şeylerdir. Bu nedenle sünnet olan bir davranışı yerine getiren her Müslüman büyük sevap kazanır. Bu davranışları terk edenler ise sünnet sevabından mahrum kalırlar. Diğer bir ifadeyle sünnet, İslam’da yer alan farz ve vacip olan emir ve yasaklar dışında kalan ve uyulması tavsiye edilen davranışlardır.

Örneğin, yemekten önce ellerin yıkanması Kur’an’da yer almaz. Ancak bu davranışın yapılması peygamberimiz tarafından tavsiye edilir.

Kuran, hadis ve sünnet kaynaklarına bakılmasına rağmen çözüme kavuşturulmamış konularda icma yoluna gidilir. İslam alimleri bir araya gelerek bir mesele hakkında görüş bildirip hükme varırlar. İcma, yüzyıllar boyunca en sık başvurulan İslam kaynaklarından biri olmuştur. İcma yoluna gidilirken de hem Kuran ayetleri hem de hadisler örnek alınır.

Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurulur: “Kim, kendisine doğru yol apaçık belli olduktan sonra, Peygamber’den ayrılıp, müminlerin yolundan başka bir yola uyarsa, onu döndüğü yöne döndürürüz ve kendisini cehenneme sokarız. O, ne kötü dönüştür!” [19] İcma’ın delil olduğunu gösteren hadis-i şerifler de vardır: “Müslümanların güzel gördüğü şey, Allah katında da güzeldir.” [20] “Ümmetim sapıklık üzerinde birleşmez.” [21] hadisleri bunlardandır.

Bir şeyi başka bir şeyle ölçmek, karşılaştırmak anlamına gelir. Bir terim olarak; hakkında âyet ve hadislerde bir hüküm bulunmayan bir meseleyi ortak özelliklerinden dolayı, hakkında hüküm bulunan bir mesele ile karşılaştırmak, onun hükmünü buna da vermek demektir.

Kıyas’ın bir delil oluşu âyet, hadis ve sahabe uygulamalarına dayanır. Bir âyette Medine yakınında oturan ve Uhud savaşından sonra müslümanlar aleyhine Kureyş’le işbirliği yapan Nadiroğulları yahudilerinin başına gelen sürgün olayı anlatıldıktan sonra, şöyle buyurulur: “Ey akıl sahipleri, ibret alın”[23]