6. Sınıf Maddenin Tanecikli Yapısı Konu Anlatımı

Maddeler taneciklerin bir araya gelmesiyle oluşur. Şimdi bu tanecikler hakkında bilgiler alacağız. İşte 6. sınıf fen bilgisi maddenin tanecikli yapısı konu anlatımı.

Maddenin Tanecikli Yapısı

• Katı Maddelerin Tanecikleri
• Sıvı Maddelerin Tanecikleri
• Gaz Maddelerin Tanecikleri
• Maddenin Taneciklerinin Hareketi

Katı Maddelerin Tanecikleri

Katı maddelerin tanecikleri birbirine yakın ve düzenlidir. Tanecikler arası boşluk yok denecek kadar azdır, Katı maddeler de kendi aralarında boşluklu yapılarına göre düzenli olarak ayrışabilirler.

Birbirleri arasında çok az mesafe vardır ve temas halindedirler.

– Tanecikler arasındaki boşluk yok denecek kadar azdır.
– Katı madde içerisinde tanecikler bulundukları yerde titreşim hareketleri gerçekleştirirler.
– Katı maddelerin belli bir şekli ve hacimleri bulunmaktadır.
– Dışarıdan herhangi bir etki gerçekleşmez ise katıların şekli değişmez.

Sıvı Maddelerin Tanecikleri

Sıvı maddelerin tanecikleri katı maddelerde olduğu gibi çok düzenli değildir. Fakat tanecikler birbirine yakın ve temas halindedir.

– Tanecikler arasındaki boşluklar katı maddelere göre daha fazladır.
– Sıvı tanecikler birbiriyle temas halinde bulunurlar.
– Sıvı tanecikler dönme hareketi ile beraber titreşim ve öteleme hareketi gerçekleştirmektedirler. Bunları genelde birbirleri üzerine kayarak gerçekleştirirler.
– Sıvı maddelerin taneciklerin akışkan olması ile belli bir şekilleri bulunmaz. Ancak belli bir hacimleri vardır.
– Sıvı hacimler bulundukları kabı doldururlar.

Gaz Maddelerin Tanecikleri

Gaz maddelerin tanecikleri bir birilerinde bağımsız hareket ederler. Sıvı ve katı maddelerde olduğu gibi tanecikler arasında temas yoktur.

– Tanecikleri arasındaki boşluklar çok fazla olduğundan ve hızlı hareket ettiğinden her yöne doğru hareket gerçekleştirirler.
– Gaz halindeki taneciklerden dönme ve titreşim ile beraber öteleme hareketini gerçekleştirirler.
– Belirli bir şekilleri olmaması ile beraber bulundukları her alınıp tamamen kaplarlar.
– Gaz tanecikleri çok hızlı hareket ettiği için kısa süre içerisinde bulundukları yeri tamamen sararlar.

Maddenin Taneciklerinin Hareketi

Madde taneciklerinin üç çeşit hareketi vardır. Bunlar titreşim, öteleme ve dönme hareketleridir.

Titreşim hareketi: Taneciklerin bulunduğu yerde sağa sola, aşağı yukarı ve öne arkaya doğru hareketine titreşim hareketi adı verilir. Maddenin katı, sıvı ve gaz hâllerinin tümü titreşim hareketi yapar.

Dönme hareketi: Madde taneciklerinin kendi ekseni etrafında hareket etmesi durumudur. Bu nedenle tanecikleri dönme hareketi yapabilen maddeler akışkan özelliğe sahiptir. Katı tanecikleri dönme hareketi yapmazken, sıvı ve gaz tanecikleri dönme hareketi yapar.

Öteleme hareketi (Yer değiştirme): Taneciklerin birbiri üzerinde kayarak yer değiştirmesine öteleme hareketi denir. Sıvılar ve gazlar öteleme hareketi yaparken katı tanecikleri öteleme hareketi yapmaz.

Maddenin ısı alarak veya ısı vererek bir hâlden başka hâle geçmesine hâl değişimi denir.

Katı bir madde ısıtılmaya başladığında önce taneciklerinin hareketliliği artmaya ve ardından tanecikleri arasında boşluk oluşmaya başlar. Belirli bir süreden sonra madde sıvılaşır. Madde ısıtılmaya devam ettiğinde tanecik hareketliliği daha fazla artar. Hareketlilik arttıkça tanecikler arasındaki boşluk da artar. Belirli bir süre sonra tanecikler birbirinden bağımsız hareket eder. Bu durum maddenin gaz hâle geçtiğini gösterir.

Başlangıçta sadece titreşim hareketi yapan madde tanecikleri, sıvı ve ardından gaz hâle geçinde hem dönme hem de öteleme hareketi yapmaya başlar.

Buna göre, ısı alan madde taneciklerinin hareketlendiğini, maddede hâl değişimi gerçekleştikçe titreşim, dönme ve öteleme hareketleri yapma durumunun değiştiğini söyleyebiliriz.