6. Sınıf Edat-Bağlaç-Ünlem Konu Anlatımı
6. sınıf Türkçe dersinde, edatların, bağlaçların ve ünlemlerin tanımını, kullanım alanlarını ve cümle içindeki işlevlerini öğreneceğiz. Edatlar, isim ve fiillerle anlam ilişkisi kurarken; bağlaçlar, cümleler ve kelimeler arasında bağ oluşturur. Ünlemler ise duyguları, heyecanları ve tepkileri ifade eder. Bu öğeleri doğru bir şekilde kullanmak, hem yazılı hem de sözlü anlatımımızda netlik ve akıcılık sağlar.
Edat-Bağlaç-Ünlem
Edat
Tek başına anlamı olmayıp cümle içinde başka sözcüklerle öbekleşerek anlam ilgisi kuran sözcüklerdir.
“ile, sadece, için, kadar, gibi, dek, değin, değil, ancak, yalnız, göre, …e doğru, …e karşı, rağmen, karşın, …den başka, den önce, …den sonra” gibi sözcükler en sık kullanılan edatlarımızdır.
Örnekler:
-Bilgi insana, kemikteki ilik gibidir. (edat öbeği: kemikteki ilik gibidir.)
-Babamı ikna etmek için epey uğraştık. (amaç-sonuç ilişkisi)
-Senin ile gitmemiz gerekiyor. (birliktelik)
“İle” yerine “ve” getirilebilirse bağlaçtır.
-Bu yazılı diğerine göre daha kolaydı. (karşılaştırma anlamı)
-Bu evi alacak kadar paramız yok. (ölçü, miktar ilgisi)
Bağlaç
Kendi başına herhangi bir anlamı olmayan, sözcükleri ve cümleleri birbirine bağlamaya yarayan sözcüklerdir.
“ile, ve, de/da, ama, fakat, ki, çünkü, ancak, yalnız, ya da, veya, hatta, oysa, hâlbuki, ne…ne, hem…hem, lâkin” gibi sözcükler en sık kullanılan bağlaçlarımızdır.
Örnekler:
-Sabah erkenden uyandık ve yola çıktık. (Cümleleri birbirine bağlamıştır.)
-Ahmet ile Ayşe ders çalıştı. → Ahmet ve Ayşe → bağlaç
-Gitmem de gitmem. (direnme, inat anlamı)
-Acaba beni affeder mi ki… (kuşku)
Ünlem
Tek başına anlamı olmayan, cümlelere “sevinç, öfke, üzüntü, kaygı, özlem, pişmanlık” gibi duyguları katmak için kullanılan sözcüklerdir.
Örnekler:
Yuh, bu kadar da atılmaz ki!..
Oh be, biraz olsun rahatladım!
Ey Türk Gençliği!
Hey! Ne duruyorsun be at kendini denize!
Örnek Soru-1:
Cümleleri, ögeleri, eş görevli sözleri bağlayan, tek başına anlamı olmayan sözcüklere ne denir ?
A) Zamir
B) Ünlem
C) Bağlaç
D) Edat
Örnek Soru-2:
- Kahvaltıda peynir ile zeytin yedim.
- Gül ile Papatya en sevdiğim çiçeklerdir.
- Masamda kalem ile silgi vardı.
- Babası ile maça gitmişler.
” İle ” sözcüğü yukarıdakilerden hangi cümlede bağlaç olarak kullanılmamıştır ?
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
Örnek Soru-3:
” Başkalarına verebileceğim her şeyi ancak bir tek yolla verebilme gücüm var: Yazarak. ”
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde edat, bu cümledeki altı çizili edatla yakın anlamlıdır ?
A) Yalnızca pişmanlık duyduğumu söyleyebilirim.
B) Çevremdeki kadınlar bir kuş sürüsü gibi havalanmıştı.
C) Bu sorunun yanıtı da aslında o kadar basit ve ilginçti.
D) Yüzüme gelen yumruğa karşı kolumu kaldırmıştım.
Örnek Soru-4:
Aşağıdaki dizelerin hangisinin sonuna ünlem (!) işareti gereksiz konulmuştur ?
A) Yaşım ilerledikçe daha çok anlıyorum Ne büyük nimet olduğunu ah ey güzel gün !
B) Çocuklar hıçkırır, anneler ağlar Yaşlı gözlerinle kal anneciğim !
C) Ey yarım adalarım, açılan hür denize Yelken bulamadımsa bayrak getirdim size !
D) Erzurum dağları duman dildedir Başım yastıktadır, gözüm yoldadır !
