5. Sınıf Yıkıcı Doğa Olayları Konu Anlatımı

Dünyada görülen yıkıcı doğa olayları hakkında bilgi vermek amaçlı yazımızı sizin için hazırladık. 5. Sınıf İnsan ve Çevre Konu Anlatımı, İnsan ve Çevre Konu Anlatımı, 5. Sınıf Fen Bilimleri

Yıkıcı Doğa Olayları

Deprem :

Yer kabuğunun yapısında oluşan sarsıntılara deprem (zelzele) denir. Peki, deprem nasıl oluşur? Yer kabuğu, kayaçlardan meydana gelir. Yer kabuğunda oluşan arazi kırığına fay, fayın başladığı ve bittiği noktalar arasındaki mesafeye fay hattı denir. Fay hattında, birçok fay bulunur. Fay hattı geçen
deprem oluşma ihtimalinin yüksek olduğu bölgeye deprem bölgesi denir.

Bazen büyük bir depremden önce küçük sarsıntılar olur. Bu küçük sarsıntılara öncü depremler denmektedir. Büyük bir depremin ardından oluşan küçük depremler de artçı depremler olarak isimlendirilir. Büyük depremin oluş anına göre artçı depremlerin şiddetinde ve sayısında azalma görülür. Deprem sırasında açığa çıkan enerjinin ölçüsüne, depremin büyüklüğü denir. Depremde açığa çıkan enerjinin doğrudan doğruya ölçülme olanağı yoktur. Prof. Charles Francis Richter (Çars Françis Riçter) tarafından 1930 yılında bulunan bir yöntemle depremlerin bir ölçüsü olan “Richter ölçeği” geliştirilmiştir. Depremin büyüklüğünü sismograf adı verilen cihazla ölçeriz.

Yer yüzeyinden herhangi bir derinlikte olan depremin, yeryüzündeki bir noktada oluşturdu-
ğu yıkım, panik, korku gibi etkilerine depremin şiddeti denir.

Depremin nasıl oluştuğunu, deprem dalgalarının yeryüzünde ve yer içinde ne şekilde yayıldığını, bununla ilgili ölçü aletlerini ve yöntemleri, kayıtların değerlendirilmesini ve deprem ile ilgili diğer konuları inceleyen bilim dalına sismoloji (deprem bilimi) denir. Bu bilimle uğraşan bilim insanları ise sismolog (deprem bilimci) olarak adlandırılır. Deprem bilimciler, araştırmalar sonucunda, bir bölgenin hangi ölçüde deprem bölgesi olduğunu tespit ederek deprem haritaları oluşturmaktadırlar.

Volkanik Patlamalar:

Üzerinde yaşadığımız yer kabuğunun altında, magma adı verilen yüksek sıcaklığa sahip bir tabaka yer almaktadır. Magmada bulunan maddeler yüksek sıcaklığın etkisi ile eriyerek yarı akışkan hâle
gelir. Yarı akışkan bu maddeye lav denir.

Çeşitli nedenlerle yerin altındaki lav yeryüzüne çıkmakta; bunun sonucu olarak da etrafındaki her şeyi yakmaktadır. Lavın yeryüzüne çıktığı yere volkan denir. Eğer volkanlar bir dağdan etrafa yayılıyorsa bu dağa, yanardağ denir. Volkanlar bazen denizin derinliklerinde meydana gelir. Deniz dibindeki volkanların püskürttükleri lavlar, zamanla deniz dibinde birikerek volkanik adalara dönüşebilir.

Seller:

Bir bölgede toprağı ya da yaşam alanlarını belirli bir süre için tamamen veya kısmen su altında bırakan; ani, büyük ve düzensiz su akıntılarına sel denir. Deniz, göl ve akarsu gibi su kitleleri bazen çok aşırı miktarda suyla karşılaşır. Bunun sonucu olarak taşarak yatağından çıkar ve sel adı verilen doğal felakete yol açar.

Heyelanlar:

Eğimli arazide belirli bir kütledeki toprak tabakasının, aşırı yağışlar nedeniyle zemininin kayması ile birlikte yer değiştirmesine heyelan (toprak kayması) denir. Heyelan sonucu dağ yamaçlarındaki yollar, yamacın alt tarafında ya da yamaçlarda kurulan yerleşim yerleri zarar görür. Bu nedenle heyelan tehlikesi olan yerlere yol yapılmamalı, yerleşim yeri kurulmamalıdır.

Kasırgalar:

Rüzgâr, yüksek basınç alanındaki havanın alçak basınç alanına doğru akmasıyla oluşur. Yel adı verilen şiddeti çok düşük rüzgârlar oluştuğu gibi, fırtına adının verildiği çok daha şiddetli rüzgârlar da oluşabilmektedir. Kasırga (tayfun) gibi şiddetli rüzgârlar ağaçları kökünden söküp devirebilmekte, evlerin çatılarını uçurabilmektedir. Dar bir alandaki ani basınç değişikliğiyle meydana gelen hortumlar, girdap şeklindeki çok şiddetli rüzgarlardır. Hortum olayı genellikle tropikal bölgelerde görülür.

Kasırgalara karşı alınabilecek önlemler, kasırganın şiddetine göre değişmektedir. Yaşadığımız yerdeki, kasırga esnasında saklanabileceğimiz yer altı sığınakları, küçük kasırgalardan korunmamızı sağlayabilir.