5. Sınıf Kültür ve Miras Konu Anlatımı
5. sınıf konu anlatımları. 5. sınıf Kültür ve Miras Konu Anlatımı. 5. sınıf sosyal Bilgiler, 5. sınıf sosyal Bilgiler konu anlatımı, 5. sınıf Kültür ve Miras Konu Anlatımı işte yazımızda.
Kültür ve Miras
Uygarlıklar
Anadolu Uygarlıkları
İlk Çağ’da Anadolu’da Hitit, Frig, Lidya, Urartu ve İyonya gibi devletler kurulmuştur.
Hititler
– Başkentleri, Hattuşaş (Çorum)
– Devleti yöneten kraldır.
– Kraldan sonra en yetkili kişi “Tavananna” adı verilen kraliçedir.
– Yönetim işlerinin görüldüğü meclisin adı Pankuş’tur.
– Krallar, Tanrılarına hesap vermek amacıyla anal adı verilen yıllıklar yazdılar. (İlk defa tarih yazıcılığını başlattılar.)
– Tarihteki ilk yazılı antlaşma olan Kadeş Antlaşması’nı Mısırlılarla imzaladılar
Frigler
– Başkenti Ankara Polatlı yakınlarındaki Gordion’dur.
– Sakarya Irmağı kenarında kurulmuştur.
– En Önemli Kralları Midas’tır.
– Tarıma çok önem vermişler. Bu nedenle tarımla ilgili kanunlar yapmışlar.
– En önemli Tanrısı Tarımı ve Bereketi simgeleyen Kibele’dir.
– Fibula adı verilen çengelli iğneler yapmışlar.
– Tapates adı verilen halı ve kilimleri önemlidir.
– Kralları için tepe şeklinde yığma mezarlar yapmışlar. Bu mezarlar Tümülüs denir.
Lidyalılar
– Başkentleri, Sardes (Sart-Manisa)
– Parayı icat ettiler. (Takas usulü ortadan kalktı.)
– Tarihteki ilk ticaret yolu olan Kral Yolu’nu yaptılar ve ticaretle uğraştılar.
– Orduları paralı askerlerden oluştuğu için kısa sürede yıkıldılar.
İyonlar
– İyonlar, Ege denizi kıyısında Efes, Milet, Foça gibi küçük şehir devletleri halinde kuruldular.
– Belli bir merkezleri yoktur.
– Deniz ticareti ile uğraştılar.
– Deniz ticareti sayesinde hem zenginleştiler hem de faklı kültürleri tanıma fırsatı buldular.
– Fenikelilerden, Fenike alfabesini alıp kullandılar.
– Özgür düşünceye önem verdiler.
– Bilimsel çalışmalarda ileri gittiler.
– Bu nedenle birçok bilim adamı yetişmiştir.
Urartular
– Başkenti Tuşpa (Van ili)
– Maden işçiliği ve mimari gelişmiştir.
– Sulama amaçlı ilk göletleri yaptılar.
– Mezarlarını oda biçiminde yapıp içine eşyalarını koydular, ölümden sonraki hayata inanmışlardır.
Mezopotamya Uygarlıkları
Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan bölgeye Mezopotamya denmiştir. Mezopotamya’da ilk çağda Sümer, Babil ve Asur uygarlıkları yaşamıştır.
Sümerler
– Site denilen şehir devletleri şeklinde yaşadılar.
– En önemli şehir devletleri Ur Uruk, Lagaş’tır.
– Patesi adı verilen Rahip Krallar tarafından yönetildiler.
– Ziggurat adı verilen 7 katlı yapılar inşa ettiler.
– Tekerleği buldular.
– Yazıyı bularak Tarihi devirlerin başlamasını sağladılar.
– Ay yılı esasına dayalı Takvimi buldular.
– İlk yazılı kanunlar olan Urugakina Kanunları’nı yaptılar.
– En önemli destanları Gılgamış Destanı’dır.
Babiller
– Kral Hammurabi “Hammurabi Kanunları” adıyla tarihte bilinen ilk anayasayı hazırladı.
– Astronomi ile ilgilenmiş, güneş saatini bulmuşlardır.
– Kral Hammurabi eşi için “asma bahçeleri”ni yaptırmıştır ve dünyanın yedi harikasındandır.
– Kral Hammurabi ülke denetiminin sağlayabilmek için “Babil Kulesi’ni” inşa ettirmiştir.
Asurlar
– Başkenti Ninova’dır.
– Kütüphanecilik ve Kara ticaretinde gelişmişler.
– Dünyanın ilk Kütüphanesini başkent Ninova’da açtılar.
– Hititlerle yaptıkları ticaret sayesinde Yazıyı Anadolu’ya taşıdılar.
– Haberleşmeyi sağlayan postacılar kullandılar.
Çevremizdeki Güzellikler
Doğada insan eli değmeden oluşan ve gezilip görülebilecek özelliği olan yerlere doğal varlık denir.
Doğal varlıklar doğada var olan coğrafi unsurlardır. Oluşumunda insanların etkisi yoktur, kendiliğinden oluşurlar. Yurdumuz doğal varlıklar bakımından oldukça zengindir.
Doğal Varlıklarımız
Ülkemizdeki Doğal Varlıklardan Bazıları
– Ihlara Vadisi – Aksaray
– Damlataş Mağarası – Antalya
– Pamukkale Travertenleri – Denizli
– Manavgat Şelalesi – Antalya
– Saklıkent – Muğla
– Kelebekler Vadisi – Muğla
– Manyas Kuş Cenneti – Balıkesir
– Abant Gölü – Bolu
– Yedigöller Milli Parkı – Bolu
– Peri Bacaları – Nevşehir
– İnsuyu Mağarası – Burdur
– Cennet-Cehennem Mağaraları – Mersin
Tarihi Varlıklarımız
Geçmiş uygarlıklar ve insanlar tarafından yapılan eski kalıntı veya yapılara tarihi varlık denir.
Tarihi eser: Geçmiş uygarlıklardan kalan kalıntı ve mimari eserlere verilen genel bir addır.
Tarihi mekân: Geçmişte yaşamış insan topluluklarına ait kalıntıların bulunduğu yapı ve alanlara tarihî mekân adı verilmektedir. Safranbolu Evleri, Çatalhöyük Antik Kenti gibi.
Tarihi nesne: Geçmişten bizlere kalan ve tarihî değer taşıyan eşyalar tarihî nesne olarak adlandırılır.
Tarihi eserler kendi aralarında; tarihi mekân, tarihi yapıt ve tarihi nesne olarak da adlandırılırlar. Ancak genel olarak tarihi eser olarak sorulurlar.
Tarihi Eserlerin Özellikleri:
– Tarihi eserler insanlar tarafından yapılmıştır.
– Tarihi eserler zarar görmemesi için koruma altındadırlar.
– Tarihi eserler ortak miras olduğu için ziyaretçilere açık tutulur.
Ülkemizdeki Tarihi Eserlerden Bazıları
Sultanahmet Camii – İstanbul
Topkapı Sarayı – İstanbul
Selimiye Cami – Edirne
Yeşil Türbe – Bursa
Efes Antik Kenti – İzmir
Nemrut Harabeleri – Adıyaman
Artemis Tapınağı – İzmir
Sümela Manastırı – Trabzon
Aspendos Tiyatrosu – Antalya
Apollon Tapınağı – Aydın
Troya Antik Kenti – Çanakkale
Balıklı Göl – Şanlıurfa
Zeugma Antik Kenti – Gaziantep
Ani Harabeleri – Kars
Safranbolu Evleri – Kastamonu
Çatalhöyük – Konya
Alacahöyük – Çorum
İshakpaşa Sarayı – Doğubeyazıt (Ağrı)
Kültürel Zenginliğimiz
Bir toplumun tarih boyunca ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı her türlü maddi ve manevi özelliklerin hepsine kültür denir.
– Kültür Toplumdan topluma farklılık gösterir.
– Ülke içinde bile farklılık gösterebilir
– Aynı toplum içinde zamanla farklılık gösterebilir.
Dil, din, tarih, gelenekler, halk oyunları, el sanatları, türküler, yöresel yemekler, yöresel kıyafetler vb. kültürü oluşturan unsurlardır.
Bölgeden bölgeye kültürel farklılığın olmasında; coğrafi konum, alınan eğitim, yüzey şekilleri, gelenek ve görenekler, iklim ve bitki örtüsü gibi nedenler etkilidir.
Yöresel lezzetlerimiz kültürümüzü oluşturan unsurlardandır. Türk mutfağı, yemek çeşitliliği bakımından dünyanın en zengin mutfaklarından biri olarak kabul edilir. Bu durumun sebebi ilden ile çeşitlilik gösteren yemeklerimizin olmasıdır.
Yemek Kültürü:
Doğu Anadolu’da hayvancılık yapıldığı için et yemekleri yapılır. Karadeniz Bölgesi’nde mısır unu ve hamsili yemekler bolca yapılır. Zeytinciliğin çok yapıldığı Ege Bölgesi’nde zeytinyağlı yemekler yapılır. İç Anadolu’da unlu yiyecekler yapılır.
– Cağ Kebabı – Erzurum
– Tantuni – Mersin
– Mantı – Kayseri
– Künefe – Hatay
– Pişmaniye – İzmit
– Leblebi – Çorum
– Hoşmerim – Balıkesir
– Keşkek – Aydın
– Kaymak – Afyon
– İnegöl Köfte – Bursa
– İskender Kebap – Bursa
– Otlu Peynir – Van
– Şalgam Suyu – Adana
– Dondurma – Kahramanmaraş
Halk Oyunları:
Halk oyunlarımız kültürümüzü oluşturan unsurlardandır. Halk oyunları; insanların sosyalleşmesine, kendilerini toplum içinde ifade etmesine, millî birlik ve beraberliklerinin kuvvetlenmesine önemli katkılar sağlar.
Zeybek – Ege
Horon – Karadeniz
Halay – Doğu ve Güneydoğu Anadolu
Hora ve Karşılama – Trakya
Bar (Atabarı) – Doğu Anadolu
Misket, Kaşık – İç Anadolu
El Sanatlar:
El sanatlarımız kültürümüzü oluşturan unsurlardandır.
– Nevşehir – Çömlekçilik
– Afyon – Mermercilik
– Gaziantep – Bakırcılık
– Adıyaman – Kilimcilik
– Siirt – Battaniyecilik
– Isparta – Halıcılık
– Kayseri – Halıcılık
– Kütahya – Çinicilik, Porselen
Bayramlarımı:
Dini ve milli bayramlarımız ile mevsimlik bayramlar, milli birlik ve beraberliğimizi sağlayan önemli kültürel unsurlardandır.
– Ramazan ve Kurban Bayramları dini bayramlarımızdır.
– 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı,
– 19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik Spor Bayramı,
– 30 Ağustos Zafer Bayramı,
– 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı da milli bayramlarımızdandır.
Nevruz ve Hıdırellez ise mevsimlik bayramlarımızdandır.
Kültürümüzü Tanıyalım
İnsanların bir arada yaşamasını sağlayan temel etkenlerden biri de kültürel unsurlardır.
İnançlarımız, ortak değerlerimiz, bayrak ve vatan sevgimiz, bayramlarımız; kültürümüzü zenginleştirmekte ve millî birliğimizi güçlendirmektedir. Kültürel unsurlar; milletin kaynaşmasını, dayanışmasını, birlik ve beraberlik içinde yaşamasını sağladığı için önemlidir.
Dinî, millî veya mevsimlik bayramlarımız bir arada yaşamamıza katkı sağlayan kültürel ögelere örnektir.
Bayramlar toplumu oluşturan bireylerin ortak duygu ve düşüncelerle hareket etmesini sağlar. Birlik ve beraberliğimiz, sevgi ve saygı duyguları bayramlarda güçlenir. Millî bayramlarımız, Kurtuluş Savaşı yıllarında kazandığımız başarıları simgelemektedir.
Millî Bayramlarımız
– 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
– 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı
– 15 Temmuz Demokrasi ve Millî Birlik Günü
– 30 Ağustos Zafer Bayramı
– 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı
Nevruz, her yıl 21 Mart tarihinde mevsimlik kutlanan bir bayramımızdır. Nevruz Bayramı “baharın müjdecisi” olarak bilinir. Nevruz “yeni gün” anlamına gelir. Nevruz’un, Anadolu’da ve Orta Asya’da köklü ve zengin bir kültürel
geçmişi bulunmaktadır. İnsanlarımız bu bayramda birlik ve beraberlik içinde hareket eder.
Hıdırellez, her yıl 6 Mayıs tarihinde kutlanan mevsimlik bir bayramımızdır. İnsanlar bu bayramı kutlamak için bir araya gelir, oyunlar oynar, yemekler yer ve sohbet eder.
Kız isteme, nişan ve düğün törenleri bizleri bir araya getiren kültürel unsurlardır. Ülkemizin çeşitli yörelerinde bu törenlerde farklı uygulamalar görülse de tüm törenler ortak bir duygu ile gerçekleştirilir. İnsanlar birbirleriyle kaynaşma imkânı bulur.
Askerlik, kutsal bir vatan görevidir. Ülkemizde, yirmi yaşına giren her erkek askere gitmekle yükümlüdür. Bu yüzden askere gidecek gençlere, asker uğurlama törenleri yapılır
