Türkiye’de Uygulanan Ekonomi Politikaları Konu Anlatımı
Merhaba arkadaşlar size bu yazımızda Coğrafya Konuları hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak bilgi sahibi olabilirsiniz. Türkiye’de Uygulanan Ekonomi Politikaları Nedir? sorusunun cevabı aşağıda sizleri bekliyor…
Türkiye’de Uygulanan Ekonomi Politikaları
- 1923-1932 Dönemi
- 1932-1950 Dönemi
- 1950-1960 Dönemi
- 1960-1980 Dönemi
- 1980-2001 Dönemi
- 2001 Sonrası Dönem
Ülkelerin ekonomik anlamda gelişmelerini sağlayan bu plan ve programlara ekonomi politikaları adı verilir. Her ülke gibi Türkiye de Cumhuriyet’in ilanından günümüze kadar geçen süreçte farklı ekonomi politikaları uygulamıştır.
Lozan Antlaşması’nın öngördüğü liberal (özgürlükçü) ekonomi politikalarının uygulandığı bu dönemde, tarım ve hayvancılığın geliştirilmesine önem verilmiş, aşar vergisi kaldırılmış ve Ziraat Bankası vasıtasıyla çiftçilere kredi imkânı verilmiştir. 1923 yılında gerçekleştirilen İzmir İktisat Kongresi’nde alınan bu kararlar, 1929 yılında tüm dünyayı etkisi altına alan ekonomik bunalıma kadar devam etmiştir. Bu bunalım nedeniyle liberal ekonomi politikaları terk edilip devletçi ekonomi politikalarına geçilmiştir.
Bu dönemde, ülkede sanayinin gelişmesine önem verilmiştir. Ekonomi üzerinde devlet etkinliğini artırmak için 1933 yılında Sümerbank kurulmuş ve bu yıldan itibaren beş yıllık sanayi planları uygulanmaya başlanmıştır. Birinci beş yıllık sanayi planı başarıyla uygulanmış ancak İkinci Dünya Savaşı’nın başlaması nedeniyle ikinci beş yıllık sanayi planı hayata geçirilememiştir. Bu dönemde yatırımın azaltılıp ekonomik kaynakların savunma amaçlı kullanıldığı savaş ekonomisi zorunlu olarak uygulanmıştır.
Ekonomide devlet etkisinin azaltıldığı bu dönem, ekonomik kalkınmanın da en hızlı olduğu dönemlerden biri olmuştur. Altyapı ile ulaşıma büyük önem verilmiş ve tarıma yapılan yatırımlar artırılmıştır.
1960 yılından itibaren bir kez daha devletçi politikaların uygulandığı Türkiye ekonomisi, 1963 yılından itibaren “Beş Yıllık Kalkınma Planları”nı hayata geçirmiştir. Birinci (1963-1967), ikinci (1968-1972) ve üçüncü (1973-1977) kalkınma planlarının uygulandığı bu dönemde, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) da kurulmuştur. Bu dönemde, Türkiye’nin dış ticaret açığı tekrar artmıştır.
Dördüncü (1979-1983), beşinci (1985-1989), altıncı (1990-1994) ve yedinci (1995-2000) ekonomik kalkınma planlarının uygulandığı bu dönemin başında ülkemiz, dış ticaret açığının da artmasıyla ekonomik kriz yaşamıştır. 24 Ocak 1980 yılında “24 Ocak Kararları” olarak adlandırılan kararlar sonucunda devalüasyona gidilmiş yani Türk lirasının yabancı paralar karşısında satın alma gücü düşürülmüştür. Hemen ardından ekonominin toparlanması için tekrar liberal politikalar benimsenmiş ve ekonomide dışa açılma süreci başlatılmıştır. Sanayi ve ticaret faaliyetlerinin geliştiği bu dönemde ekonomimiz yine de bütçe açığı vermiş ve bu açık, ürünlerin fiyatlarının artırılması yani enflasyon yoluyla giderilmeye çalışılmıştır. 1990’lı yıllarda Türkiye’nin dış borçları daha da artmış ve 1994 yılında Uluslararası Para Fonu (IMF)’ndan fazla miktarda borç alınmıştır. Ancak, alınan bu borçlar da ekonomiyi tam olarak canlandıramamış ve 2001 yılında yaşanan ekonomik kriz ile bir kez daha devalüasyona gidilmiştir.
Sekizinci (2001-2005) ve dokuzuncu (2007-2013) kalkınma planlarının uygulandığı ve onuncu (2014- 2018) kalkınma planının da uygulanmaya başlandığı bu dönemin başında, Türkiye’de tekrar dış borçlanmaya gidilmiştir. Ekonomide devletçilik politikasının büyük oranda terk edilmesi ve özelleştirme sayesinde millî gelir artmaya, enflasyon ise düşmeye başlamıştır. Bu dönemde özellikle altyapı ve ulaşım faaliyetlerine önem verilmiştir.
