KPSS Ortaöğretim Türkiye’nin İklimi ve Bikti Örtüsü Konu Anlatımı
KPSS Türkiye’nin İklimi ve Bikti Örtüsü Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Coğrafya Konu Anlatımı, KPSS Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Konu Anlatımı, Türkiye’nin İklimi ve Bikti Örtüsü Konu Anlatımı, Türkiye’nin Coğrafi Konumu Konu Anlatımı
Türkiye’nin İklimi ve Bikti Örtüsü
Türkiye’nin İklimi
Türkiye, iklim kuşaklarından ılıman kuşak ile subtropikal kuşak arasında yer alır. Türkiye’nin coğrafî konumu ve yer şekilleri sonucunda ikliminin, farklı özellikte iklim tiplerinin oluşmasına yol açmıştır. Kıyı bölgelerinde denizlerin etkisiyle daha ılıman iklim özellikleri görülür. Dağların yüksekliği ve uzanışı deniz etkilerinin iç kesimlere ulaşmasını engeller. Bu nedenle iç kesimlerinde karasal iklim özellikleri görülür.
Karasal İklim
Türkiye’de en geniş alanda görülen iklim tipi karasal iklimdir. Doğu Anadolu, İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ve Marmara Bölgesi’nin bazı kesimlerinde görülen karasal iklim, Türkiye’de görülen en kurak iklim tipidir. İklimin kurak ve sıcak geçirilen zamanı yaz aylarıdır.
Kış aylarında ise soğuk bir hava ve kar yağışı hâkimdir. Genel olarak en fazla yağışı ilkbahar aylarında alan karasal iklim bölgelerinde yağış yaz aylarında yok denecek kadar azdır. Bitki örtüsü bozkırdır. Karasal iklim her bölgede farklı özelliklerle kendini gösterir.
İç Anadolu Bölgesi: Ortalama yağış miktarı 300-400 mm civarında seyreden bölgede, kış sıcaklığı ortalama olarak 1-2 °C’dir. En sıcak ay 22 °C ile temmuz ayıdır.
Doğu Anadolu Bölgesi: Bölgede kış sıcaklığının ortalaması -7 °C civarındadır. Yaz aylarında ise ortalama sıcaklık 19 °C’yi geçmemektedir. Genel olarak yazlar kısa ve serin, kışlar uzun ve soğuktur. Bu bölge İç Anadolu Bölgesi’ne oranla bir miktar daha fazla yağış almaktadır. Bu durumda yükseltinin de etkisi göz ardı edilemez.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Bölgede kış aylarında don olaylarına pek rastlanmaz. Yaz aylarında ise çok yüksek derecelerde ve sıcak esintili, sıcak hava dalgası hâkimdir. Bunun en temel nedeni güneyden gelen sıcak rüzgârlardır. Bölgenin kış sıcaklık ortalaması 15 °C’lerde seyrederken; yaz sıcaklığı ortalaması 30-35 °C’lere kadar yükselir. Yağış ortalaması bakımından Doğu Anadolu bölgesi ile benzerlik gösterir. Yağış miktarı 400-700 mm civarındadır.
Trakya Bölgesi: Karasal iklim Marmara Bölgesi’nde yer alan Trakya’nın iç kesimlerinde de görülmektedir. En çok yağmuru ilkbahar ve sonbaharda alan bu bölgenin yaz mevsimi ortalama sıcaklığı 23-24 °C ‘dir.
Akdeniz İklim
Bu iklim tipi, Akdeniz, Ege ve güney Marmara`da görülür. Ancak Marmara’da görülen Akdeniz ikliminin özellikleri daha serttir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. Turunçgillerin tarımı için elverişlidir. Güney enlemlerde görüldüğünden don olayı ve kar yağışı kıyı kuşağında ender görülür. Torosların yükseklerinde kışlar kar yağışlı ve soğuktur. En soğuk ay 6,4 °C ortalama ile Ocak ayı, en sıcak ay 26,8 °C ortalama ile Temmuz ayıdır. Yıllık ortalama sıcaklık 16,3 °C’dir. En yağışlı mevsim kış, yıllık yağış ortalaması 725,9 mm’dir. Sıcak olan yaz mevsimi aynı zamanda kuraktır, yağışın %5,7’si bu mevsimde düşer. Yıllık bağıl nem ortalaması %63,2’dir.
Bitki örtüsü doğal alanlarda kızılçam, ormanın tahrip edildiği alanlarda makidir. Genellikle 0-800 metreler arası maki hakimdir. Yüksek alanlarda karaçam, köknar ve sedir ağaçları hakimdir.
Karadeniz İklimi
İsmini bulunduğu kıyılardan alan Karadeniz iklimi genellikle Kuzey Anadolu Dağları’nın Karadeniz’i gören yamaçlarında görülür. Bu iklim tipinde tüm mevsimlerde hemen her zaman yağış vardır.
Doğu Karadeniz ve Batı Karadeniz Bölgeleri’nde en fazla yağış sonbahar aylarında düşerken; minimum yağış ise ilkbahar aylarında düşer. Bu bölgelerin yıllık ortalama yağış miktarı 2000 mm civarındadır ancak Doğu Karadeniz’de bu oran 2500’lere kadar çıkar. Orta Karadeniz’de ise en çok yağış kış aylarında düşerken; en az yağış yaz aylarında düşer.
Orta Karadeniz’in yağış miktarı ortalama 800 mm ile diğer Karadeniz bölgelerine oranla daha azdır. Karadeniz ikliminin doğal bitki örtüsü ormanlardır. Dolayısıyla ülkemizde en çok ormana Karadeniz Bölgesi’nde rastlarız. Daha yüksek yerlerde ise Alpin çayırlarına rastlanır.
Marmara(Geçiş) İklimi
Marmara Bölgesi’nin Kuzey Ege’yi de içine alacak şekilde güney kesiminde görülür. Kışları Akdeniz iklimi kadar ılık, yazları Karadeniz iklimi kadar yağışlı değildir. Karasal iklim kadar kışı soğuk, yazı da kurak geçmemektedir. Bu özelliklerden dolayı Marmara iklimi, karasal Karadeniz ve Akdeniz iklimleri arasında bir geçiş özelliği göstermektedir. Buna bağlı olarak doğal bitki örtüsünü alçak kesimlerde Akdeniz kökenli bitkiler, yüksek kesimlerde kuzeye bakan yamaçlarda Karadeniz bitki topluluğu özelliğindeki nemli ormanlar oluşturmaktadır.
Soğuk ay olan Ocak ayı ortalama sıcaklığı 4,9 °C, sıcak ay olan Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 23,7 °C, yıllık ortalama sıcaklık 14,0 °C dir. Ortalama yıllık toplam yağış 595,2 mm’dir ve yağışların çoğu kış mevsiminde düşer. Yaz yağışlarının yıllık toplam içindeki payı %11.7 dir. Yıllık ortalama nispi nem %73’tür.
Türkiye’nin Bitki Örtüsü
Bitki örtüsü insan ve diğer canlıların yaşamında büyük öneme sahiptir. Ülkemizde 12.000’in üzerinde bitki türü
bulunur. Ülkemizde bitki örtüsünün çeşitlilik arz etmesinin nedenleri şunlardır.
– İklim çeşitliliğinin gözlenmesi
– Yeryüzü şekillerinin çeşitlilik arz etmesi
– Toprak ve ana kaya çeşitlerinin zengin olması
– Üç kıtanın kesişim noktasında yer alması
– İnsan ve diğer canlıların etkileri
– Buzul dönemlerinin etkileri
Dünyada yalnızca tek bir bölgede gözlenen bitki türlerine “endemik” adı verilir. Ülkemizde çok sayıda endemik bitki bulunmaktadır.
Ormanlar
1. Karadeniz Ormanları:
Türkiye ormanlarının %27’sini oluşturur. Nem ve yağış fazla olduğundan çeşitlilik fazla ve bitki örtüsü gürdür. Bu
ormanlar;
✦ Doğudan batıya
✦ Alçaktan yükseğe
✦ Kuzeyden güneye doğru yükselti ve yağış miktarının değişmesine paralel olarak farklılaşır.
2. Batı Anadolu Ormanları:
Çanakkale Boğazı ile Ege Kıyılarını kapsar. Kuzeyde Karadeniz ormanlarındaki benzerlik güneye doğru Akdeniz ormanlarına dönüşür.
3. Akdeniz Ormanları:
Karadeniz ormanlarından farkı kuraklığa dayanıklı olmalarıdır. Kıyıda 1000 m.lere kadar çıkan Maki kuşağının
sona erdiği yerde başlayan orman kuşağı Toros Dağları boyunca uzanır. Sadece kuraklığa dayanabilen iğne yapraklı ormanlar yer alır. Bu ormanlar Karadeniz ormanları kadar gür değildir.
4. Doğu ve İç Anadolu Ormanları:
İç kesimlerde sık olmamakla birlikte dağların yağış alan yüksek yerlerinde bulunurlar. Daha alçak yerlerde ise insanların tahribi sonucu yok edilmiş orman artıkları olan tek tük ağaçlar vardır (Antropojen Bozkır).
Maki
Akdeniz iklimi etkisindeki kıyı bölgelerimizde insanların tahrip ettiği orman kuşağının yerine oluşan bitki topluluğudur. Makiler çalı yada ağaççık olarak tanımlanır. Yüzlerce çeşidi vardır. (Mersin, Sandal, Zakkum, Zeytin, Kocayemiş, Keçiboynuzu v.s. bazılarıdır. ) Makiler tüm kıyılarımızda görülür. Ancak Güney kıyılarımızdan kuzeye doğru yükselti basamakları ve çeşitleri değişir (enlemin etkisi). Akdeniz’de 800-1000m’lere Ege’de 500-600m’lere Marmara’da ise 300m’ye kadar yetişebilirler.
Bozkır
İklim şartlarının ağaç yetişmesine uygun olmadığı yarı kurak yerlerdeki otsu, dikensi küçük çalı topluluklarıdır. İlkbahar aylarında yemyeşil olan bu ot toplulukları, yaz kuraklığı ile sapsarı kurak ve çorak çalı topluluğuna dönüşür. İç bölgelerimizdeki alçak (çukur) alanlarda yayılan bozkırlar yağışın arttığı dağ yamaçlarında yerlerini iğne yapraklı ormanlara bırakır. İç Anadolu’da bir çok yerde bu ormana geçiş kuşağı birden olmaz. Çünkü; insan tahribi sonucu eskiden orman olan alanlar, tek tük ağaçlardan ibaret olan Antropojen (Bozulmuş) bozkırlara dönüşmüştür. Doğu Anadolu’da yüksek platolardaki bozkırlar kurak bir yaz yaşamadıkları için yazın yeşil kalırlar. Bu yüzden buralarda büyükbaş mera hayvancılığı yaygındır.
Dağ Çayırları(Alpin Çayırlar)
Ormanların yetişemeyeceği kadar soğuk ve az nemli yükseltilerde görülen yazın yeşeren kışın kar altında kalan
soğuğa dayanıklı ot topluluklarıdır. Ülkemizde yüksek dağlık alanlarda gözlenmektedir.
