KPSS Ortaöğretim İlk Türk Devletleri ve Toplulukları Konu Anlatımı
KPSS İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Tarih Konu Anlatımı, KPSS Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Konu Anlatımı, İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Konu Anlatımı, İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Konu Anlatımı
İlk Türk Devletleri ve Toplulukları
Ä°skitler
– Ä°lk Türk topluluÄŸudur.
– Batıya baÅŸlattıkları göç sonucunda Tuna Nehri’ne kadar ilerlemiÅŸlerdir.
– Åžu ve Alp Er Tunga destanları sözlü edebiyat eserleridir.
– “Balbal ” adı verilen taÅŸlar mezar taÅŸlarının ilk örnekleridir.
Orta Asya Hun Devleti
Teoman Dönemi
– Teoman tarafından Ötüken’de kurulmuÅŸtur.
– Çinliler mücadele yaÅŸanmasının temelinde Ä°pek Yolu’na hakim olma isteÄŸidir.
– Asya Hun’lularla ilgili bilgiler Çin kaynaklarında geçmektedir.
– Yazılı kültüre geçmemiÅŸlerdir. KuruluÅŸ tarihleri belli deÄŸildir.
I. Metehan Dönemi
– Orta Asya’da Ä°lk Siyasi birlik saÄŸlanmıştır.
– Asya Hun Devleti en geliÅŸmiÅŸ dönemidir.
– Yönetim kurultay (toy) kurularak oluÅŸturulmuÅŸtur.
– Tarihte ilk düzenli ordu kurulmuÅŸtur.
– Çin hakimiyet altına alınmıştır fakat yerleÅŸilmemiÅŸtir. Sebep olarak kendi benlikleri kaybetmek istememeleridir.
– Ä°pek Yolu’nun denetim altında turmuÅŸlardır.
– Metehan’dan sonra devlet ikiye ayrılmıştır.
– OÄŸuz KaÄŸan Destanı en önemli sözlü edebiyat eseridir.
Kavimler Göçü
Asya Hun Devleti’nin parçalanmasından sonra hunların bir bölümünün Balamir’in önderliÄŸinde batıya ilerlemesi sırasında Ostragot, Vizigot, Vandal, Angıl gibi kavimleri göçe zorlaması olayıdır kavimler göçü.
Sonuçları:
– Ä°lk çaÄŸ kapanmış orta çaÄŸ baÅŸlamıştır.
– Feodalite güç kazanmıştır.
– Skolastik düşünce etkinlik kazandı.
– Avrupa’ya gelen germen kavimleri arasında Hristiyanlık yayıldı.
– Roma doÄŸu-batı olarak ikiye ayrıldı.
– Avrupa’da günümüz sınırları oluÅŸtu.
Avrupa Hun Devleti
– En ünlü hükümdar Atilla’dır.
– Bizans ile Margos ve Anatolios anlaÅŸması ile Bizans vergiye baÄŸlandı.
– DoÄŸu romayı kontrol altına alınmış ve batıya yönelinmiÅŸtir.
– Ertesi yıl Ä°talya’ya giran Atilla, Roma’yı iÅŸgal etmemiÅŸtir. Bunun nedenleri;
* Roma’nın Hristiyan dünyası için kutsal bir merkez olması.
* Batı Romanın gücünü kırdığına inanması.
* Sasani Devleti üzerine sefere çıkmak istemesidir.
– Dil olarak Latin ve Germen Dilleri konuÅŸulmuÅŸtur.
– Yeni göç desteklemedikleri için asimile oluÅŸturlar.
– Atilla öldükten sonra devlet yıkılmıştır.
Göktürkler
I. Göktürk Devleti
– (552-659) doÄŸunun kutsallığı ve üstünlüğü
– 552 yılında merkezi Ötüken olmak üzere Bumin KaÄŸan tarafından kurulmuÅŸtur.
– Tarihte Türk Adını devlet adı olarak kullanan ilk Türk Devletidir.
– En parlak dönemi Mukan KaÄŸan dönemidir.
– Devlet doÄŸu ve batı olmak üzere ikiye ayrılmış, Bumin KaÄŸan devletin doÄŸu kanadını ,amcası Ä°stemi KaÄŸan ise batı kanadını yönetmiÅŸtir.
– Budizmin din olarak Kabul edilmesi yöneticiler ile halk arasında sorunlara sebep olmuÅŸtur.
– Devlet 582 de iç karışıklıklar ve Çin’in etkisi ile ikiye bölünmüş; doÄŸu ve Batı Götürkler Çin egemenliÄŸine
girmiÅŸlerdir.
II. Göktürk Devleti
– Çin esareti altında yaÅŸayan Türklerin KürÅŸat Ayaklanması ile Çin’e baÅŸkaldırması ve
bağımsızlıklarını elde etmeleri ile 682 de kurulmuştur.
– En parlak dönemi Bilge KaÄŸan dönemidir.
– Bu dönemde Türk Edebiyatı’nın ilk yazılı örnekleri olan Orhun Yazıtları
(Kitabeleri) oluÅŸturulmuÅŸtur.
– Karluk. Basmil ve Uygurlar birleÅŸerek 744 de II.Köktürk Devleti’ne son vermiÅŸlerdir.
NOT: Göktürkler parayı alışverişte kullanan ilk Türk devletidir
Uygurlar(744-840)
– Kutluk Bilge Kül KaÄŸan önderliÄŸinde merkezi Ötüken olmak üzere 744’te kurulmuÅŸtur.
– Mani Dinini Kabul etmiÅŸlerdir. Bu dinin Kabul edilmesi (Et yemeyi ve savaÅŸmayı yasaklaması sebebiyle Türk Kültürüne ve yaÅŸam tarzına uygun olmadığından,) Türklerin savaşçılık özelliÄŸine zarar vermiÅŸtir.
– YerleÅŸik hayata geçen ilk Türk devletidir.
– Tarım ve ticaret geliÅŸmiÅŸtir. Sulama kanalları yapılmıştır.
– Kalıcı mimari eserler verilmeye baÅŸlanmıştır
– Devletin son dönemlerinde ortaya çıkan kıtlık, açlık ve salgın hastalıklar sebebiyle devlet
dağılmış; Çin sınırlarında farklı adlarla ( Kansu Uygur Devleti , Turfan Uygurları) bir sure varlıklarını sürdürmüşler ve Moğolların hakimiyetine girmişlerdir.
Ötüken Türklerin tarih sahnesine ilk çıktıkları yerdir. Orhun ve Selenga ırmakları arasında kalır ve bütün Türk boyları tarafından kutsal kabul edilir.
Hun, Köktürk ve Uygur devletlerinin merkezi olmuştur. Orhun kitabeleri de buradadır. Günümüzde Moğalistan devletinin sınırları içerisindedir.)
Avarlar
– 562 de Orta Avrupa’da, Tuna boylarında kuruldu.
– Ä°stanbul’u kuÅŸatan ilk Türk Devletidir.(Ä°ki defa kuÅŸatmışlardır.)
– Orta Avrupa toplumları nı kültürel yönden etkilemiÅŸlerdir.
– Hristiyanlığı Kabul etmiÅŸ ve zamanla slavlaÅŸmışlardır.
Bulgarlar
– 630 da farklı Türk Boylarının karışımından oluÅŸan gruplarca Tuna Boylarında kurulmuÅŸtur.
– Hazarların saldırıları ile dağılarak; Tuna ve Ä°til Bulgarları adlarıyla
varlıklarını sürdürmüşlerdir.
Hazarlar
– 630 da Karadeniz’in kuzeyi ve Kafkaslar bölgesinde kurulmuÅŸtur.
– Müslüman Araplar ve Bizans ile ticari, siyasi ve askeri iliÅŸkiler kurmuÅŸlardır.
– Hazarlar ile Müslüman Araplar arasında ilk savaÅŸ Hz. Osman döneminde gerçekleÅŸmiÅŸtir.
– Yönetici kesim MuseviliÄŸi Kabul etmiÅŸse de halk arasında Ä°slamiyete ve Hristiyanlığa inanlar da olmuÅŸtur. Hazarlar’da dini hoÅŸgörü hakimdir.
– Rusları askeri ve devlet teÅŸkilatı alanlarında etkilemiÅŸlerdir.
– 968 de Ruslar tarafından yıkılmışlardır.
Macarlar
– Bugünkü Macaristan bölgesinde kuruldular. Hristiyanlığı Kabul ederek zaman içinde benliklerini yitirdiler.
Peçenekler
– Batı da Volga Boylarında yerleÅŸmiÅŸler ve Ruslarla mücadele ederek onların Güneye inmelerini
engellemiÅŸlerdir.
– Bizans ordusunda paralı asker olarak görev yapmışlardır. Bizans ile Büyük Selçuklular arasında yapılan Malazgirt Savaşı sırasında taraf deÄŸiÅŸtirerek Selçuklu ordusuna katılmışlar ve savaşı
– Selçukluların kazanmasında rol oynamışlardır.
Kıpçaklar
– Altınordu devletinin TürkleÅŸmesinde etkili olmuÅŸlardır.
OÄŸuzlar
– Türklerin en kalabalık gruplarındandır.24 boydan oluÅŸurlar.
– Ä°slamiyeti Kabul etmiÅŸlerdir.
– Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu Selçuklu Devleti Ve Osmanlı devletini KurmuÅŸlardır.
Sabirler
– Bugünkü Sibirya bölgesine adlarını verdiler.
Türgişler
– TürgiÅŸ Hükümdarı Baga Tarkan kendi adına para bastıran ilk Türk hükümdarıdır.
Kırgızlar
– Dünyanın en uzun destanı olan Manas Destanını oluÅŸturmuÅŸlardır.
Karluklar
– Talas Savaşında Çin’e karşı Müslüman Araplara yardım etmiÅŸlerdir. Ä°slam’ı Kabul eden ilk topluluÄŸudur. Ä°lk Müslüman Türk devleti olan Karahanlılar’ı kurmuÅŸlardır.
