KPSS Ortaöğretim İdare Hukuku Konu Anlatımı
KPSS İdare Hukuku Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Vatandaşlık Konu Anlatımı, KPSS Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Konu Anlatımı, İdare Hukuku Konu Anlatımı, İdare Hukuku Konu Anlatımı
İdare Hukuku
- İdare Hukukunun Özellikleri
- İdare Hukukunun Kaynakları
- Fonksiyonel Anlamda İdare
- İdarenin Faaliyetleri
- İdarenin Düzenleyici İşlemleri
- İdarenin Mal Edinme Yöntemleri
- İdari Sözleşmeler
- İdari İşlemlerde Yargı Yolu
- Türkiye Cumhuriyeti İdari Yapılanması
- Merkezden Yönetim Organları
- Taşra Teşkilatı
- Yerinden Yönetim Organları
- İdarenin Bütünlüğü
- Kamu Tüzel Kişiliği
- Kamu Görevlileri
İdare Hukukunun Özellikleri
Genç ve dinamik yapıda olan bir hukuk dalıdır. Tedvin edilmiştir. İçtihatlara dayanan bir hukuk dalıdır. Temel amacı kamu yararıdır. Bağımsız bir kamu hukuku dalıdır. İşlemleri tek yanlıdır. İdare hukukundan doğan uyuşmazlıklar İdari yargıda çözümlenir.
Statüler hukukudur.
İdare Hukukunun Kaynakları
Anayasa uluslararası antlaşma kanun Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yönetmelik genelge içtihat öğreti idari teamül ve uygulamalar.
Fonksiyonel Anlamda İdare
İdare kamusal yararı amaç edinir ve siyasi nitelikte olmayan devlet faaliyetlerini kapsam. Bu anlamda yasamanın Salt yasama faaliyetleri, yargının Yargılama ve adli nitelikli faaliyetleri, yürütmenin ise siyasi nitelikteki faaliyetleri idare kapsamında değildir. İdari fonksiyonun özellikleri şunlardır;
– İdari fonksiyon kapsamında bireyler ve devlet arasında eşitlik yoktur.
– Üstün ve ayrıcalıklı yetkilerle getirilir..
– İdari fonksiyon devamlılık arz eder
– Yani sürekli bir devlet fonksiyonudur. İdari fonksiyon İdari işlemlerle yerine getirilir.
– İdari fonksiyon kurallar itibari ile kar elde etme amacı gütmez.
– Resmen yürütülür.
– Ayrıca bir talebe gerek yoktur.
İdarenin Faaliyetleri
– Milli güvenliğin korunması
– Kamu hizmetlerini yürütülmesi
– Kolluk faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi
– Teşviki destekleme faaliyetleri
– Öz yönetim faaliyetleri planlama faaliyetleri
İdarenin Düzenleyici İşlemleri
– Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
– OHAL Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
– Yönetmelik
– Genelge
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
– Cumhurbaşkanı, yürütmeyi ikisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarabilir.
– Anayasanın 2. kısmının 1. ve 2. bölümlerinde yer alan temel haklar olan kişi hakları ve ödevleri ile 4 bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenemez.
– Anayasa da münhasırın kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarılamaz.
– Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarılamaz.
– Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde kanun hükümleri uygulanır.
– Cumhurbaşkanlığı kararnamelerini yargısal denetimi anayasa mahkemesince yapılır.
– Cumhurbaşkanlığı kararnameleri eğer herhangi bir tarih belirlenmemişse resmi gazetede yayınlandıkları gün yürürlüğe girer.
– Olağanüstü hal dönemindeki Cumhurbaşkanı kararnamelerine karşı yargı yolu kapalıdır.
Yönetmelik
– Cumhurbaşkanı, Bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri çıkarır.
– Kanun ve CBK’ların uygulanmasını göstermek amacıyla çıkarılır.
– Kanun ve CBK’ya aykırı çıkarılamaz.
– Hepsi Resmi Gazete’de yayımlanmaz.
– Ülke genelinde uygulanacak yönetmelikler Resmi Gazete ’de yayımlanır.
– Resmi Gazete’de yayımlandığı gün yürürlüğe girer.
– Ülke çapında uygulanacak yönetmelikler Danıştay’da denetlenir.
İdarenin Mal Edinme Yöntemleri
İstimval: Olağanüstü durumlarda, bazı taşınır malların mülkiyetini ya da kullanma hakkını kazandıran mal edinme yöntemidir.
Devletleştirme: Özel teşebbüslerin (işletme) kanunla devlet tarafına geçmesidir.
Kamulaştırma (İstimlak): Devletin bireye ait taşınmazlarını kamu yararı için bedelini kural olarak peşin ödeyerek satın almasıdır. Ancak,
– Tarım reformunun uygulanması,
– Sulama projeleri, iskân projeleri,
– Kıyıların korunması,
– Turizm
gibi durumlarda kamulaştırma bedeli idarece taksitle ödenebilir.
Kamulaştırmasız El Atma: Devlet mülkiyetine geçirilmeksizin bir mülkten yararlanılmasıdır.
Geçici İşgal: İmar iskân bayındırlık çalışması yürütülürken idare tarafından arazilere (boş olması koşulu ile) geçici olarak el konulmasıdır.
İdari Sözleşmeler
– Aleniyet ilkesi (açıklık)
– Serbest rekabet ilkesi
– En uygun bedelin bulunması ilkesi
– Sözleşmeyi yapmak isteyen kişide belirli bir yeteneğin bulunması ilkesi
İdari Sözleşme Türleri
Mali iltizam sözleşmeleri bir kamusal hizmetin belirli bir götürü ücret veya kazanç karşılığında özel kişilere götürülmesidir. Günümüzde bu usul pek kullanılmamaktadır.
Kamu Borçlanma Sözleşmeleri
Devletin veya diğer kamu özel kişilerinin bana, tahvil gibi kıymetli evraklar aracılığıyla vatandaşlardan borç para almasını sağlayan sözleşmelerdir.
İdari Hizmet Sözleşmeleri
kamuda çalışanların haklarının çalışma koşullarının ve hükümlerinin düzenlendiği sözleşmelerdir.
Kamu Hizmeti İmtiyaz Sözleşmeleri
Kamusal hizmetlerin belirli bir kimse tarafından kurulması ve işletilmesine dair sözleşmelerdir. Devlet adına imtiyaz verme yetkisi cumhurbaşkanına aittir. İmtiyaz sözleşmelerini hikaye içinde Danıştay görüş bildirir.
Yer Altı ve Yer Üstü Servetlerine İlişkin Sözleşmeler
Doğal kaynaklar ve servetler ile bunların aranması ve işletilmesi devletin tasarrufu altındadır. Bu sözleşmeler günümüzde daha çok ruhsat usulüyle işletilmektedir.
İdari İşlemlerde Yargı Yolu
– İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.
– Yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olup hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz.
– Ancak yargı organları telafisi güç zararların doğması, idari işlemlerin açıkça hukuka aykırı olması durumlarının birlikte gerçekleşmesi halinde yürütmenin durdurulması kararı verebilir.
– Kanun, olağanüstü hallerde, seferberlik ve savaş halinde ayrıca millî güvenlik, kamu düzeni, genel sağlık nedenleri ile yürütmenin durdurulması kararı verilmesini sınırlayabilir.
– İdare kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararları ödemekle yükümlüdür.
Türkiye Cumhuriyeti İdari Yapılanması
Merkezi Yönetim ve Yerinden Yönetim olmak üzere iki ana başlığa ayrılır. Merkezi yönetim ise Başkent Teşkilatı ve Taşra Teşkilatı olmak üzere ikiye ayrılır. Yerinden Yönetim ise Yer Bakımından İdareler ve Hizmet Bakımından İdareler olmak üzere ikiye ayrılır.
Merkezi Yönetim
Vatandaşlara sunulacak kamu hizmetlerinin tek bir merkezden yürütülmesini amaçlamaktadır.
Özellikleri
– Devlet hizmetleri yeknesak yürütülür.
– Faaliyetlerin yürütülmesine ilişkin planlamalar merkezden yapılır.
– Gelir ve harcamalar merkezde toplanır.
– Planlamalar merkezde yapılır. Ayrı Kamu tüzel kişiliği yoktur, tek bir devlet üzeri kişiliği vardır.
– Bütün yetkili sorumluluk merkezidir.
– Başkent teşkilat ve Taşra Teşkilatı vardır.
Yararları
– Güçlü ve merkeziyetçi bir devlet yönetimi sağlanır.
– Yöneticiler yerel baskıya maruz kalmaz. Mali denetimin yapılması kolaylaşır.
– Bölgeler arası eşitsizlikler giderilir.
– Devlet hizmetleri tüm bölgelerde rasyonel bir şekilde yürütülür.
– Devlet hizmetleri daha az giderle gerçekleştirilir.
Sakıncaları
– Bürokrasi ve kırtasiyeciliği artırır.
– Demokratik ilkelere pek uygun değildir.
– Yöresel ihtiyaçların göz ardı edilmesine neden olur.
– Kamusal hizmetlerin yürütülmesini yavaşlatır.
Yerinden Yönetim
Yerinden yönetim yerel yerinden yönetim ve hizmet yerinden yönetim olmak üzere iki ana bölümde anlatılır.
Yerinden yönetimin özellikleri şunlardır:
– Toplumsal ihtiyaçlarını devlet tüzel kişiliği dışında kalan güzel fikirlerince yürütülmesi esasına dayanır.
– Merkezi idarenin diğer hiyerarşisinde olmayan, kendine has bütçesi ve ayrı kamu tüzel kişiliğine sahip kamu kurumlarını yürüttüğü faaliyetleri kapsar.
Yerinden yönetimi yararları şunlardır:
– Bürokrasi ve Kırtasiyecilik azalır.
– Hizmetler yere sert gereklere uygun yürütülür.
– Demokratik ilkelere daha uygundur.
– Kamusal hizmetler daha hızlı yerine getirirler bilir.
Yerinden yönetimin sakıncaları şunlardır:
– Milli bütünlük yarın üniter yapı sarsılabilir.
– Bölgeler arası işsizliğe yol açar.
– Mahalli denetimler yapılması güçleşir.
– Yöneticiler yerel etki veya baskıya maruz kalır.
– Partizanca uygulamaları neden olur.
Merkezden Yönetim Organları
Başkent Teşkilatı
Cumhurbaşkanı
5 yılda bir doğrudan halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanı Başkent teşkilatının en yüksek hiyerarşik amiridir.
Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar
Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı ile bakanları atar.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar birbirini milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların yalnızca milletvekili seçilme şartlarını taşımaları gereklidir; milletvekili olması şart değildir.
Başkente Yardımcı Kuruluşlar
Milli Güvenlik Kurulu
Cumhurbaşkanı başkanlığında;
– Cumhurbaşkanı yardımcıları
– Adalet bakanı
– Milli Savunma Bakanı
– İçişleri Bakanı
– Dışişleri Bakanı
– Genelkurmay Başkanı
– Kara Kuvvetleri Komutanı
– Deniz Kuvvetleri Komutanı
– Hava Kuvvetleri komutanından kurulur.
Danıştay
Danıştay idari, mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciisine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciisidir.
Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.
Danıştay üyeleri 12 yıl içinde seçilir görev süresi dolan üyeler tekrar seçilmez.
Sayıştay
Sayıştay, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir.
Taşra Teşkilatı
İl Genel İdaresi
Vali
İl genel idaresinin başı validir.
Vali olarak atanabilmek için gerekli şartlar şunlardır:
– 65 yaşını doldurmamış olmak
– En az 4 yıllık yüksek öğretim mezunu olmak
– 657 sayılı kanunda sayılan genel şartları taşımak.
Vali ili yetki genişliği esasına göre yönetir Cumhurbaşkanı’nın temsilcisi ve idari yürütme vasıtasıdır. Ayrıca Vali kaymakamdan farklı olarak devletin de temsilcisidir.
İl İdare Kurulu
İl İdare kurulu, valinin Başkanlığı altında;
– Hukuk İşleri Müdürü,
– Defterdar,
– Milli Eğitim,
– Bayındırlık,
– Sağlık ve Sosyal Yardım,
– Tarım ve veteriner müdürlerinden oluşur.
Vali idare kuruluna başkanlık etmek üzere vali muavini görevlendirebilir.
İl İdare Şube Başkanları
Bakanlıkların illerdeki teşkilatları ya da temsilciliklerinden oluşur. İl Sağlık Müdürlüğü gibi..
İlçe İdaresi
Kaymakam
Kaymakam ilçe İdaresi’nin başıdır Kaymakam, ilçede cumhurbaşkanının idari yürütme vasıtasıdır. İlçenin genel idaresinden kaymakam sorumludur. Bakanlıkların kuruluş mevzuatına göre ilçede lüzumu kadar teşkilatı bulunur. Bu teşkilat kaymakamının emri altındadır. İlçedeki genel idare teşkilatının başında bulunanlar ilçe idare şube başkanlarıdır. Bunların Emir altında çalışanlar ilçenin İkinci derece memurlarıdır.
İlçe idare kurulu
İlçe idare kurulu, kaymakamın başkanlığı altında;
Tahrirat katibi,
Mal müdürü,
Hükümet hekimi,
Milli Eğitim memurlarıyla tarım memuru ve veterinerlerden teşekkül eder.
İlçe İdare Şube Başkanları
İlçelerdeki teşkilatlarının başında bulunan kişilerdir. İlçe Milli Eğitim Müdürü gibi..
Yerinden Yönetim Organları
Yerel Yerinden Yönetimler(Mahalli İdareler)
Yerel yerinden idareler; il özel idaresi, belediye, büyükşehir belediyesi ve köy idaresinden oluşmaktadır. Karar organları halk tarafından belirlenmektedir. Seçimleri 5 yılda bir yapılmaktadır. Merkezi idare tarafından idari vesayetle denetlilerin. Genellikle kişi topluluğu şeklinde örgütlenmişlerdir. Ayrı Kamu tüzel kişilikleri vardır.
İl Özel İdaresi
Bir ilde yaşayanları mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmuş kamu tüzel kişisidir. İl Özel İdaresi, ilim kızılmasına dair kanunla kurulur ve ilim kaldırılması ile tüzel kişiliği sona eren nokta İl Özel İdaresinin görev alanı il sınırlarını kapsar.
İl Genel Meclisi
Genel Meclisi İl Özel İdaresinin karar organlarıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve üslülere göre ildeki seçmenler tarafından seçilmiş üyelerden oluşur.
İl Encümeni
– İl Encümeni valinin başkanlığında, İl Genel Meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından seçeceği 5 üye ile görev yapar.
– Danışma ve karar organıdır.
– Başkanı validir.
– Kamulaştırma kararı verir.
– Bütçe tasarısını inceler.
– Cezai önlemler alır.
Vali
Vali, İl Özel İdaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir.
Valinin önemli bazı görev ve yetkileri şunlardır:
– İl Özel İdaresi teşkilatının en en üst amiri olarak İl Özel İdaresinin teşkilatını sevk ve idare etmek,
– İl Özel idarenin hak ve menfaatlerini korumak nokta il encümenine başkanlık etmek.
– İl Özel İdaresinin taşınır ve taşınmaz mallarını idare etmek.
– İl Özel İdaresi mi gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek.
– Yetkili organların kararını almak şartıyla sözleşmeyi yapmak.
– İl Genel Meclisi ve encümen kararlarını uygulamak.
– Bütçe uygulamak yetkisi dışında kalan aktarmalar yapmak.
– İl Özel İdaresi personelini atama
– Şartsız bağışları kabul etmek.
Belediye İdaresi
Nüfusu 5.000 ve üzerinde olan yerleşim birimlerinde belediye kurulabilir. İl ve ilçe merkezlerinde belediye kurulması zorunludur. İçme ve kullanma suyu hafızaları ile sit ve diğer koruma alanlarında meskun sahası kurulu Bir belediyenin sınırlarına 5000 metreden daha yakın olan yerleşim yerlerinde belediye kurulamaz. Köylerin ve muhtelif köy kısımlarının birleşerek belediye kurabilmeleri için meskun sahalarının merkez kabul edilecek yerleşim yerine meskun sahasının azami 5000 metre mesafede bulunması ve nüfusları toplamının 51 ve üzerinde olması gerekir. Yeni İskan nedeniyle oluşturulan ve nüfusu 5.000 ve üzerinde olan herhangi bir yerleşim yerinde, Cumhurbaşkanı kararı ile belediye kurulabilir.
Belediye Meclisi
– Belediye idaresinin en üst görüşme ve asli karar organıdır.
– Başkanı belediye başkanıdır.
– Bütçe ve kesin hesap işlerini karara bağlar, değişiklik yapar.
– Belediye imar planını kabul eder.
– Belediye zabıta yönetmeliklerini inceler ve kabul eder.
Belediye Encümeni
– Belediye idaresinin danışma ve karar organıdır.
– Kamulaştırmaya karar verir.
– Taşıma araçlarının ücretlerini belirler.
– Acil durumlarda meclis adına karar alır, ceza verir.
İdarenin Bütünlüğü
İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır. Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz sözleşmelerinde bunlardan doğan uyuşmazlıkların millî veya milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülebilir. Milletlerarası tahkime ancak yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar için gidilebilir.
Açılacak davalar için süre, yazılı bildirim tarihinden itibaren başlar.
Yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olup hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz. (2010)
Kamu Tüzel Kişiliği
– Kanunla ya da kanunun açıkça verdiği bir yetkiye dayanarak kurulan,
– Üstün ve ayrıcalıklı yetkilerle donatılmış,
– Malları ve personelleri ayrı bir statüye tabi tutulmuş kuruluşlardır.
Kamu Görevlileri
Bir sıfatla kamu kesiminde çalışan kişiler kamu görevlileridir.
Buna göre;
– Memurlar,
– Sözleşmeli Personel,
– Geçici Personel,
657 sayılı Kanun’a ve kamu hukukuna tabidirler.
– Kamu işçileri özel hukuka tabidir.
