7. Sınıf Sözcükte Anlam İlişkileri Konu Anlatımı
Sözcükler, bir dili oluşturan en küçük yapı birimleridir. Dil, anlaşmak için kullanılan bir araçtır. Bu aracın sağlıklı çalışabilmesi için sözcüklere ihtiyaç vardır. Sözcükler, dili oluşturan yapılar içinde (cümleler veya söz öbekleri) kazandıkları anlamlara göre farklı anlam özellikleri gösterirler. 7. Sınıf Sözcükte Anlam İlişkileri Konu Anlatımı, 7. Sınıf Sözcükte Anlam İlişkileri , Sözcükte Anlam İlişkileri Konu Anlatımı, 7. Sınıf Türkçe, 7. Sınıf Türkçe Konu Anlatımı, Sözcükte Anlam İlişkileri
Sözcükte Anlam İlişkileri
Kelimelerin birbirleri arasında oluşturdukları anlam ilişkilerini inceleyeceğiz.
Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler
Yazılışları, okunuşları farklı; anlamları aynı olan sözcüklerdir. Temel anlamlarıyla anlamdaş olan sözcükler, yan anlamlarıyla anlamdaş olmayabilir; bu yüzden bir sözcüğün anlamdaşını bulurken cümledeki anlamını dikkate almalıyız. Bu nedenle eşanlamlı sözcükler, her zaman birbirinin yerine kullanılamaz.
Örnek:
Siyah – kara, beyaz – ak, al – kırmızı, lisan – dil, örnek – misal, sual – soru …
“Bu kara günlerde biter bir gün.” cümlesinde kara kötü anlamında kullanılmıştır. “kara” yerine “siyah” getirilemez. Yukarıda belirttiğimiz gibi eşanlamlı sözcükler her zaman birbirinin yerine kullanılamaz.
Yakın Anlamlı Sözcükler
Bazı sözcükler tam olarak aynı anlamı ifade etmese de anlamları birbirine yakındır. Yakın anlamlılıkta da sözcüğün cümle içindeki kullanımı belirleyicidir.
usanmak — sıkılmak
çevirmek — döndürmek
dost — ahbap
eş — dost
çekinmek — kaçınmak
korkmak — ürkmek
beklemek — durmak
mutluluk — sevinç
Yukarıdaki gibi birçok kelime vardır. Bunlar cümlede anlam değişikliği olmadan birbirinin yerine kullanılabilir.
“Parkta çimlere basmamaya dikkat et. ” cümledeki basmak kelimesinin yerine çiğnemek, ezmek kullanılabilir.
Zıt Anlamlı Sözcükler
Anlamca birbirinin tamamen tersi olan sözcüklerdir.
alçak — yüksek
bol — dar
çabuk — yavaş
kısa — uzun
açık — kapalı
ihtiyar — genç
sıcak — soğuk
alt — üst
ölü — diri
aç — tok
iyi — kötü
büyük — küçük
Bir sözcüğün olumsuzu, o sözcüğün zıt anlamlısı değildir. Her sözcüğün zıt anlamlısı olmayabilir. Sözcüklerin karşıt anlamlıları cümlede kazandığı anlama göre belirlenir.
“Yoksulluğun sebebi, zenginlerin israfıdır. ” cümlede “yoksul” ve “zengin” kelimeleri birbirine zıt anlamda kullanılmıştır.
Eş Sesli Sözcükler (Sesteş Sözcükler)
Yazılışları ve okunuşları aynı olduğu hâlde anlamları birbirinden farklı olan sözcüklerdir.
Örnek:
Çay kelimesini inceleyim.
“Soğuk günlerde çay içimi ısıtıyor.” bu cümlede çay kelimesi birçok çeşidi bulunan, bitki yapraklarından yapılan içecek anlamında kullanılmıştır.
“Yayladaki çayın kenarında oturduk. ” cümledeki “çay” sözcüğü akarsu çeşitlerinden birini karşılamaktadır.
