7. Sınıf Güneş Sistemi Ötesi: Gök Cisimleri Konu Anlatımı
7.Sınıf Fen Bilimleri Güneş Sistemi ve Ötesi Konu Anlatımı, Uzay Araştırmaları konu anlatımı, Güneş Sistemi Ötesi: Gök Cisimleri konu anlatımı, Güneş Sistemi Ötesi: Gök Cisimleri hakkında her şey.
Güneş Sistemi Ötesi: Gök Cisimleri
1.Bulutsu(Nebula)
Yıldızlar arası boşluklarda yer alan ve bulutu andıran gök cisimlerine bulutsu denir. Hidrojen gazı, toz ve diğer materyallerden oluşur. Yapısında yıldızlar bulunur ve bu yıldızların ışığıyla görünür hâle gelir. Bulutsular genellikle yıldız oluşum bölgeleri oluşturur. Bulutsulardaki gaz, toz ve diğer materyaller kendi kütlelerinin kütle çekim kuvvetinin etkisiyle yoğunlaşarak kümeleşir. Bu kümeleşme süreci belli bölgelerde yoğunlaşarak yıldızların oluşmasını sağlar.
Atbaşı Bulutsusu: Orion Takımyıldızı’nda yer alan ve bizden 1500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bu bulutsu,
karanlık bulutsulara güzel bir örnektir. Bulutsu kendi içindeki sıcak ve genç yıldızların yaydığı ışık sayesinde
görünür durumdadır.
Tarantula Bulutsusu: Şimdiye kadar keşfedilen en büyük bulutsudur. Galaksimize çok uzakta bulunan bulutsu parlak dev yıldız kümeleriyle aydınlanır.
Orion Bulutsusu: Dünya’ya yaklaşık 1500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bu bulutsuyu oluşturan gaz, genç yıldızları çevrelemektedir. Parlak açık yıldız kümesine ev sahipliği yapan Orion Bulutsusu aynı zamanda pek çok yıldız oluşum bölgesi de içermektedir. Yeni yıldızların oluştuğu Orion Bulutsusu Dünya’ya en yakın bulutsudur.
Yıldız Oluşum Süreci
Samanyolu Galaksisi’nin bir fotoğrafı çekildiğinde yıldızların da içinde bulunduğu parlak bulutlar ve karanlık bölgeler görünür. Parlak bulutlar yıldızların bir araya gelerek oluşturduğu görüntüdür. Karanlık bölgeler ise aslında boş olmayan, yıldızlar arası maddelerin yıldızların ışığını engellemesinden dolayı karanlık görünen bölgelerdir. Bu
parlak ve karanlık bölgelerde milyonlarca Güneş kütlesi kadar kütle içeren soğuk gaz ve toz bulutları vardır. Yıldızlar bu soğuk gaz ve toz bulutlarının içinde oluşur. Belirli bir boyuta ulaşan gaz ve toz bulutu kütle çekiminin etkisiyle çöker ve ısınarak ön yıldız denen donuk kırmızı kümeler oluşturur. Ön yıldızın sıcaklığı arttıkça merkezinde çekirdek tepkimeleri başlar ve ön yıldız, yıldız hâline gelir.
Yıldızlar kendi merkezinde çekirdek tepkimesi yapamaz hâle geldiğinde ölmüş olur. Yıldızın yaşamının nasıl sonlanacağı başlangıçtaki (ilk yıldız olduğu andaki) kütlesine bağlıdır. Bir yıldız yaşamını beyaz cüce, nötron yıldızı ya da bir kara delik olarak tamamlar.
Büyük Kütleli Yıldızlar
Başlangıç kütlesi Güneş’in kütlesinden fazla olan yıldızlar süpernova patlaması ile ömrünü tamamlar. Bu yıldızlardan geriye nötron yıldızları veya kara delikler kalır. Kütle çekimi kendi yakınındaki her türlü maddeyi hatta ışığı bile çekecek güçte olan uzay parçalarına kara delik denir.
Küçük Kütleli Yıldızlar
Başlangıç kütlesi Güneş’in kütlesinden az olan yıldızlar, gezegenimsi bulutsu olarak ömrünü tamamlar. Yıldızdan geriye demir ve karbon yığını olan bir beyaz cüce kalır.
2.Yıldızlar
Gökyüzü incelendiğinde sayılamayacak kadar ışıldayan nokta görülebilir. Gökyüzünde görülen ışık noktalarının çoğu kendiliğinden ısı ve ışık yayan büyük gaz kütleleridir. Bunlara yıldız denir.
Yıldızlar gaz ve toz yığınlarının bir araya gelip sıkışmasıyla oluşur. Farklı renkte görünmeleri sıcaklık farklılıklarından kaynaklanır. En soğuk yıldızlar kırmızı, orta sıcaklıktaki yıldızlar sarı, en sıcak yıldızlarsa mavi renktedir. Güneş orta sıcaklıkta bir yıldız olduğundan sarı renktedir. Yıldızlar kütlelerinin büyüklüğüne göre farklı isimler alır. Bunlar küçükten büyüğe doğru Beyaz Cüce, Nötron Yıldızı, Kırmızı Dev ve Kırmızı Üstdev olarak sıralanır. Dünya’daki canlılar için ısı ve enerji kaynağı olan Güneş de bir yıldızdır. Dünya’ya en yakın yıldız olan Güneş ile Dünya arasındaki mesafe yaklaşık 150 milyon kilometredir. Diğer yıldızlar Dünya’dan çok uzak olduğu için ışık noktası hâlinde görünür.
Dünya’dan gökyüzüne baktığımızda bir arada bulunan ve yerleri sabit olan yıldız gruplarına takımyıldızları denir. Takımyıldızlarını Romalılar ve Eski Yunanlılar benzettikleri hayvan, cisim ve ünlü kişilerin isimlerini vererek adlandırmışlardır.
Bunlardan bazıları; Büyükayı, Küçükayı, Ejderha, Çoban, Orion (Avcı). Ayrıca burçlara verilen isimler; koç, boğa, akrep, terazi, yengeç, yay, kova oğlak, aslan, balık, başak ve ikizlerde takımyıldızlarına verilen adlardır.
Kuyruklu yıldızlar ise gerçek yıldızlar ile sadece isim benzerliği bulunur. Bu gök cisimleri yapısında bulunan donmuş gazların Güneş’e yaklaştıklarında erimesiyle arkalarında bir kuyruk görünümü oluşur. Bu yüzden kuyruklu yıldız adını alır.
3.Galaksiler
Gaz ve toz bulutlarının, diğer gök cisimlerinin, milyarlarca yıldızın bir araya gelmesiyle oluşan sisteme galaksi (gök ada) denir. Güneş sistemi, Samanyolu Galaksisi’nde yer alır.
Gökadalar şekillerine göre sarmal, dairesel ya da eliptik ve düzensiz şekillerde olabilir. Dünya’mız sarmal bir gökada olan Samanyolu gökadasında bulunur.
Sarmal gökadalar ortasında parlak yıldızlar topluluğu bulunan, bu merkezden yıldızlardan çıkan ışınlar kol gibi sarmal bir şekilde merkezin etrafında dönerler.
Ayrıca Dünya’dan bakıldığında teleskop kullanmadan bile görülebilen Andromeda galaksiside sarmal galaksi şeklindedir. Şapkaya benzeyen görünümünden dolayı Sombrero adını alan Sambrero galaksisi de en bilinen gökadalardan biridir.
