7. Sınıf Fiil Çekim Ekleri Konu Anlatımı

Hemen hemen okul hayatı boyunca her sene üzerinden geçeceğimiz sınavlarda karşımıza çokça çıkan bir konu olan fiillerden bahsedeceğiz. Filler konusu geniş kapsamlı bir konudur. Çeşitlerini özelliklerini sizlere başlıklar halinde açıkladık. 7. sınıfta da Fiiller konusu üzerinde durulacağından öğrencilerimize konumuzu örneklerle süsleyerek anlattık.

Fiil Çekim Ekleri

Belirli bir zaman ya da dileği kişiyle birlikte gösteren fiillere çekimli fiil denir.

Fiillerde Kip

Bir fiilin -mek / -mak eki ile yazılmış haline o fiilin mastar hali dendiğini belirtmiştik. Fiiller cümle içerisinde mastar hali ile kullanılmazlar. Fiiller, köklerine gelen eklerle birlikte kullanılır. Bu eklerden biri de kip ekledir. Fiil kipleri haber ve dilek kipleri olmak üzere ikiye ayrılır.

Haber Kipleri

ekiminde belirli bir zaman ifadesi bulunan fiillerdir. Yapılan fiilin geçmişte mi, şimdi mi, gelecekte mi yoksa her zaman mı yapıldığını gösterirler.

Geçmiş Zaman

Geçmiş zamanın eki -mi ve -di ekleridir. Türkçede geçmiş zaman iki tanedir:

» -miş ‘li geçmiş zamana duyulan geçmiş zaman,
» -di’li geçmiş zamana görülen geçmiş zaman denir.

Öğrenilen (Duyulan / Belirsiz) Geçmiş Zaman 

Eki “-mış, -miş, -muş, -müş“tür. Kişinin duyduğu ya da öğrendiği bir eylemi anlatır. Fiilin gerçekleştiği kesin değildir. Sonradan fark edilme anlamı da katar.

gelmek  fiilini şahıslara göre -miş’li (öğrenilen) zamana göre çekimleyelim.

Örnek:

Bize gelmiş.
Akşam çorba yapmış.
Dün çok ders çalışmışız.

Görülen(Bilinen) Geçmiş Zaman 

Görülen geçmiş zaman ekleri -dı,-di,-du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü ekleridir. Fiilin gerçekleşme zamanı söylenme zamanından öncedir. Fiili söyleyen kişi, gerçekleşen fiili kendisi görmüştür.

gelmek fiilini şahıslara göre -di’li (görülen) zamana göre çekimleyelim.

Örnek:

Akşam size geldik.
Menengiç kahvesi yaptı.
Derslerine çalıştılar.

Şimdiki Zaman

Fiilin içinde bulunulan zamanda hem söylendiği hem de yapıldığı zamandır. Fiil kök ve gövdelerine getirilen “-(i)yor” ekiyle yapılır.

gelmek fiilini şimdiki zamana göre çekimleyelim.

Örnek:

Size doğru geliyorum.
Ödevlerini yapıyorlar.
Çorba yapıyor.

Gelecek Zaman

Fiilin bildirdiği işin, oluşun, hareketin hala gerçekleşmediğini ileride, gelecekte gerçekleşeceğini anlatan zamandır. Fiil kök ve gövdelerine getirilen “ -acak, -ecek” ekleriyle yapılır.

gelmek fiilini gelecek zamana göre çekimleyelim.

Örnek:

Size gelecekler.
Ödevlerimi yapacağım.
Yemek pişirecek.

Geniş Zaman

Eylemin geçmiş, şimdiki ve gelecek zamanların tümüne ait olduğunun, yani her zaman tekrarlandığının bildirilmesinde ve genel yargıları anlatmakta kullanılır.

gelmek fiilini geniş zamana göre çekimleyelim.

Örnek:

Her akşam geliriz.
Erken kalkar.
Ödevlerinizi vaktinde yaparsınız.

Dilek Kipleri

Bir dileği, bir isteği, tasarlanan bir hareketi anlatan kiplerdir. Dilek kiplerinde zaman anlamı yoktur. Kip ve kişi ekleriyle eylemlerin olumlu, olumsuz, olumlu soru ya da olumsuz soru biçiminde çekimleri yapılır. Dilek kipleri 4’e ayrılır.

Gereklilik Kipi 

Gereklilik kipinin ekleri -meli, -malı ekleridir. Fiile gereklilik anlamı katar, fiilin gerçekleşmesi gerekli ise bu kipi kullanırız. Bazen de tahmin katar. Olumsuzluk eki -ma, -me ile yapılır.

gelmek fiilini gereklilik kipi ile olumlu olumsuz çekimleyelim.

Örnek:

Akşam gelmelisin
Ödevlerini yapmalılar.
Bu şekilde davranmamalısın.

Şart Kipi

Fiilin gerçekleşmesini şarta bağlayan kiptir. Fiillere getirilen “-se, -sa” ekleriyle yapılır. Bazen de dilek anlamı katar. (Keşke yaz gelse gibi.) Olumsuzluk eki -ma, -me ile yapılır.

gelmek fiilini şart kipi ile olumlu olumsuz çekimleyelim.

Akşam gitmeseniz.
Ödevlerini yapsalar.
Şarkı dinlesek.

İstek Kipi

Cümleye istek, dilek, temenni anlamı katar. Cümle içerisinde genelde “-elim, -eyim” şeklinde kişi eklerini almış haliyle karşımıza çıkar.

gelmek fiilini istek kipi ile olumlu olumsuz çekimleyelim.

Karşımıza alıp onunla konuşalım.
Akşama ne pişireyim?
Akşam arkadaşlarıyla ders çalışalar

Emir Kipi

Emir kipinin eki yoktur. Fiil çekimi yapılırken kip eki kullanılmaz sadece kişi ekleri kullanılır. 1. Tekil ve 1.Çoğul şahıslarda çekimi yoktur, kendimize emir veremeyiz.

gelmek fiilini emir kipi ile olumlu olumsuz çekimleyelim.

Söyle onlara ders çalışsınlar.
Akşama perde pilavı pişirsin.
Buraya bir daha uğramasın.

7. Sınıf Türkçe Konuları için tıklayınız.