7. Sınıf Elektrik Devreleri Konu Anlatımı
Paralel Bağlama, Seri Bağlama, Elektrik Akımı, Gerilim, Ohm Yasası kavramlarının bolca karşımıza çıkacağı Elektrik Devreleri konusunun detayları aşağıda yazımızda.
Elektrik Devreleri
Ampullerin Bağlanma Şekilleri
Günlük yaşantınızın birçok alanında karşınıza çıkan ampuller seri ve paralel bağlanma olmak üzere ikiye ayrılır.
Seri Bağlama: Bir elektrik devresinde ampuller; görsel 1’deki gibi iletken telin aynı kolu üzerinde peş peşe bağlandığında seri bağlanmış olur. Ampullerin bu bağlanma şekline seri bağlama denir.
Paralel Bağlama: Bir elektrik devresinde ampuller; görsel 2’deki gibi farklı kollar üzerinde bağlandığında
paralel bağlanmış olur. Ampullerin bu bağlanma şekline paralel bağlama denir.
Ampullerin seri ve paralel bağlandığı durumlarda ampul parlaklıklarında değişimler gözlenebilir. Bir ampulden oluşan basit bir elektrik devresine bir ampul daha seri olarak bağlanırsa devredeki elektrik akımına karşı gösterilen toplam elektriksel direnç artacağı için ampul parlaklığı azalır. Seri bağlı devrelerde devredeki ampul sayısı artırıldığında ampul parlaklığının daha da azaldığı gözlemlenir.
Elektrik Akımı
Kapalı bir elektrik devresinde yüklerin titreşim hareketi ile oluşan enerji aktarımına elektrik akımı denir. Burada elektrik akımı yüklerin akışı anlamına gelmez. Elektrik akımı yüklerin titreşim hareketi sonucunda oluşur.
Akım Şiddeti ve Gerilim
Bir iletkenin herhangi bir noktasından birim zamanda geçen yük miktarına akım şiddeti denir. Akım şiddeti
kısaca “I” harfiyle gösterilir.
Bir elektrik devresinde oluşan elektrik akımının şiddetini ölçebilmek için ampermetre kullanılır. Akım birimi amperdir ve kısaca “A” harfiyle gösterilir.
Seri bağlı özdeş ampullerden oluşan devrelerde pil sayısının artması akım şiddetini artırır. Dolayısıyla pil sayısının artması her bir ampulün parlaklığını da artırır. Seri bağlı devrelerde ampul sayısının artması ise devredeki toplam direnci artırır, akım şiddetini azaltır. Bu nedenle ampul sayısının artması her bir ampulün parlaklığını azaltır.
Paralel bağlı özdeş ampullerden oluşan elektrik devrelerinde pil sayısının artması devredeki akım şiddetini arttırır. Dolayısıyla pil sayısının artması her bir ampulün parlaklığını da artırır.
Paralel bağlı özdeş ampullerden oluşan devrelerde ampul sayısının artması ise devredeki toplam direnci azaltır, akım şiddetini artırır. Ancak her bir koldan geçen akım şiddeti değişmez, bu nedenle ampullerin parlaklığı da değişmez.
Elektrik devrelerinde devreye elektrik akımı sağlayan pillerin negatif (-) ve pozitif (+) kutupları arasındaki potansiyel farktan dolayı elektrik akımı oluşur. Bu akımın etkisiyle pillerin kutupları arasında enerji miktarı bakımından bir fark meydana gelir. Bu enerji farkına gerilim veya potansiyel fark denir. Gerilim sadece pilin negatif (-) ve pozitif (+) kutupları arasında değil devrenin herhangi iki ucu arasında oluşur. Elektrik devrelerinde iki nokta arasındaki gerilimi ölçen aletlere voltmetre denir. Gerilim birimi volttur ve kısaca “V” harfiyle gösterilir.
Sabit değer iletkenin direncini verir ve Ohm Kanunu olarak bilinir. Bir iletkenin uçları arasındaki gerilim ile üzerinden geçen akım şiddeti arasındaki ilişki Georg Simon Ohm (Corç Simon Ohm) tarafından bulunmuştur. Ohm kanununa göre bir iletkenin uçları arasındaki gerilimin iletken üzerinden geçen akım şiddetine oranı sabittir. Bu sabit, iletkenin direnci olarak isimlendirilir. Direnç birimi olarak volt/amper veya ohm (Ω) kullanılır.
İletken ve yalıtkan tüm maddeler elektrik akımına karşı direnç gösterir. Maddelerin elektrik akımına karşı gösterdiği zorluğa elektriksel direnç denir.
