6. Sınıf Tamlamalar (İsim Tamlaması, Sıfat Tamlaması) Konu Anlatımı

İsim tamlamaları, varlıkların birbirleriyle ilişkilerini anlatırken, sıfat tamlamaları varlıkların özelliklerini belirtir. Bu konuda, tamlama türlerini tanıyacak, aralarındaki farkları kavrayacak ve örneklerle günlük hayatımızda nasıl kullanıldıklarını göreceğiz. Türkçenin zengin yapısına daha yakından bakmaya hazır mısınız? Öyleyse bu dil yolculuğuna başlayalım!

Tamlamalar (İsim Tamlaması, Sıfat Tamlaması)

• İsim Tamlaması
• Sıfat Tamlaması

Tamlama bir ismim benzerlerinden ayrılabilmesi için başka bir isimle, sıfat veya zamirle anlam ilişkisi kurması ile oluşan sözlere tamlama denir. Tamlamalar tamlayan ve tamlanan olmak üzere en az 2 kelimeden oluşur. Tek sözcük tamlama olarak kabul edilemez. Tamlamalarda 2 tane Öge vardır. Bunlardan birincisi tamlayan ikincisi ise tamlanan ögeleridir. Tamlamada belirtilen açıklanan isim, tamlanan iken tamamlandığını belirten açıklayan sözcüklere de tamlayan denir.

Örnek:

Tamlamalar “isim tamlaması” ve “sıfat tamlaması” olmak üzere ikiye ayrılır.

İsim Tamlaması

İsim tamlamaları kuruluş yapılarına göre türlere ayrılır. İsim tamlamalarının 3 türü vardır:

Belirtisiz İsim Tamlamaları

Belirtisiz tamlamada tamlayan ek almaz, yani yalın haldedir; tamlanan ise -i iyelik ekini alır.

Örnekler

-Akşam çoban salatası yedik.
-Gece karası gözleri vardı.
-Bizim odanın kapı kolu bozulmuş.
-Yeni telefon kılıfı çok güzel.

Belirtili İsim Tamlamaları

Tamlayan ilgi eki tamlanan da iyelik eki aldığı tamlamalardır. Bu tamlamalarda aitlik anlamı bulunur.

Örnekler

–Evin pencereleri gökyüzü kadar maviydi.
–Arabanın motoru sıfırıyla aynıydı.

Belirtili isim tamlamalarında tamlanana sorulan ‘-kimin, -neyin’ soruları ile tamlayan bulunur.

Örnekler

-Yeni arkadaşımız sizin sınıfınıza mı geldi?
-Baharın neşesini içimizde hissediyoruz.

Zincirleme İsim Tamlaması

Birden fazla isim tamlamasının birbirine bağlanarak oluşturduğu tamlamalardır.

Örnekler

–Bizim bahçenin duvarı taştan örüldü.
–Benim saçlarımın rengi çok açıldı.
–Dairenin kapısının anahtarı kayboldu.

Sıfat Tamlaması

Bir ismin önüne o isim ile ilgili bilgi veren sıfatların eklenmesi ile oluşturulmuş kelime grubudur. Sıfat tamlamaları bir ismin işaret ettiği varlık veya kavramın adedi, biçimi, rengi, durumu, konumu vs. hakkında bilgi verir.

Örnekler

Güzel kız,
Sarı kalem,
Onuncu kat,
Beyaz kedi,
Yorgun Adam…

”nasıl, kaçıncı, kaç, hangi ve kaçar” gibi sorular sorulur. Bu sorulara cevap alınıyorsa burada sıfat tamlaması var demektir.

Örnek Soru-1:

Aşağıdakilerden hangisi belirtisiz isim tamlamasıdır?

A) sınıf tahtası
B) okulun yolu
C) öğretmenin ceketi
D) paranın üstü

Örnek Soru-2:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtili isim tamlaması bulunmaz?

A) Mutfak perdesinin rengi solmuş.
B) Arabanın boyası arabaya yakışmamış.
C) Fırtınanın gücü çok yüksektir.
D) Defterin fiyatına paramız yetmedi.

Örnek Soru-3:

Yaz günü _I sıcaktan bunalan çocuk, babasıyla deniz kenarına gidip kendisini serin sulara_II bıraktı. Nefesini tutup denizin derinliklerine_III daldı. Hava kararmaya başlayınca sudan çıktı. O sırada annesi geldi. Elinde piknik sepeti_IV vardı.

Bu parçada numaralanmış tamlamalardan hangisi sıfat tamlamasıdır?

A) I
B) II
C) III
D) IV

Cevaplar

1-A
2-A
3- B