6. Sınıf Paragrafın Anlam Yönü Konu Anlatımı
6. sınıf Türkçe dersinde, paragrafın anlam yönlerini tanımayı ve çözümlemeyi öğreneceğiz. Paragrafta ana düşünce, yardımcı düşünceler, konu ve yazarın amacı gibi unsurları ayırt ederek, bir metni daha doğru yorumlayacağız. Bu beceri sayesinde okuduğumuz metinlerin derinliğine inebilecek, paragrafın taşıdığı anlamı tam olarak kavrayabileceğiz.
Paragrafın Anlam Yönü
Paragrafta Ana Düşünce
Yazarın okuyucusuna vermek istediği mesaj paragrafın ana düşüncesini oluşturur. Ana düşünce için yazarın paragrafı yazma amacıdır diyebiliriz. Paragraf birden fazla düşünce içerebilir fakat her paragrafın tek bir ana düşüncesi vardır. Paragrafın ana düşüncesini belirlemek için “Yazar bu parçayı niçin yazmış, bize nasıl bir mesaj vermek istiyor?“ sorularına yanıt aramalıyız.
Ana düşüncenin bazı özellikleri:
»Ana düşünce bir yargı bildirir.
»Parça okunduğunda herkesin vardığı ortak düşüncedir.
»Parçayı kapsar nitelikte genel bir yargıdır.
»Parça tek cümle ile özetlenecek olsa bu ana düşünce cümlesi olur.
Paragrafta yansıtılmak istenen anlam için en büyük ipucunu veren, paragrafın bütün önemli noktalarını vurgulayan sözcüklere “anahtar sözcük” denir. Paragraf okurken anahtar sözcüklere dikkat edilerek ana düşünce hemen ortaya çıkarılabilir.
Örnek soru-1:
Dilin yalınlaşmasını istemeyen yoktur bizim ülkemizde. Kime sorsanız sadelikten, özleşmeden, yalınlaşmadan yana olduklarını, bunun için çalıştıklarını söylerler. Ne var ki dilin yalınlaşmasından Türkologlar başka, dilbilimciler başka, akademi dışı insanlarsa daha başka şeyler anlarlar. Bu parçanın ana fikri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ülkemizde insanlar yalın bir dille konuşmaktadır.
B) Ülkemizde dil konusunda bilinçli olmayan kimse yoktur.
C) Ülkemizde dilin yalınlaşmasını istemeyen kişiler azınlıktadır.
D) Ülkemizde dilin yalınlaşmasını herkes farkı biçimlerde anlatmaktadır.
Paragrafta Konu
Her paragraf bir düşünceyi anlatmak amacıyla yazılır. Konu, bu amacın somutlaşmış ve genişletilmiş şeklidir ve “Paragrafta anlatılan nedir?” sorusunun cevabıdır.
Örnek Soru-1:
Bir eserin oluşumunda plan çok önemlidir. Ayrıntısına kadar düşünülmüş bir plan yapılmadığı zaman nitelikli bir eserin ortaya çıkması oldukça zordur. Bu eser ortaya çıkarsa oldukça karmaşık olur. Çünkü eserin yazılması rastlantılara bırakılmış olduğundan, eserin basit bir bölümüne gereğinden fazla önem verilebilir. Çok önemli bir yeri üstün körü geçilmiş olabilir. Bu parçada aşağıdakilerin hangisine vurgu yapılmaktadır?
A) Sanat eserlerinin niteliğine
B) Ayrıntıların sanat eserlerinin güzelleştirdiğine
C) Sanat eseri yazmanın zorluğuna
D) Plan yapmanın önemine
Başlık
Her yazının başlığı vardır. Başlık, bir yazının kimliği gibidir. Yazıların başlığından hareketle o metinde ne anlatıldığına dair bir fikir sahibi oluruz.
Paragrafların başlıkları, yazıların başlıklarından biraz farklıdır. Bir metinde, okuyucunun ilgisini çekmek için konuyla çok ilgisi olmayan çarpıcı bir başlık kullanılabilir. Ancak paragrafta amaç ilgi çekmek değildir, anlatılanlar hakkında okuyucuya bir ön fikir vermektir. Bu nedenle bir paragrafın başlığını oluştururken paragrafta anlatılan duygu ve düşünceleri en ıyi şekilde özetleyen bir ya da birkaç sözcük bulmak gerekir.
Örnek Soru-1:
Dil her zaman ve her yerde çok önemli sayılmış. Öylesine ki, İslamiyet ‘oku’ emriyle başlar. Dört İncil’den biri olan Yuhanna İncili’nin ilk ayetinde ‘Önce kelam vardı’ diye yazılıdır. Tarihteki bütün devlet adamlarına bakın: Hepsi birer dil ve hitabet ustasıdır. Dilin önemi üzerine söylenecek daha çok söz var. Yine de bu kadarı bile yeter. (Tuğrul Şavkay) Yukarıdaki paragrafa en uygun başlık aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dilin Önemi
B) Türkçe Elden Gidiyor
C) Dilimize Sahip Çıkalım
D) Dil Yanlışlar
Anahtar Kelimeler
Bir cümlenin veya sözün yansıtmak istediği anlam için en büyük ipucunu veren ana kavram veya kelimeye anahtar kelime denir.
Örnek Soru-1:
“Okuyarak olayların ve gelişmelerin iç yüzünü öğrenen bir kişi, öncelikle kendine olan güvenini artırır. Bu ise aynı zamanda düşünce ufkunu geliştirip geniş bir görüş açısı sağlayarak olayları inceleme yeteneği kazandırır. Ayrıca okuyan kişiler çok okumanın beraberinde getirdiği zengin kelime dağarcığına sahip oldukları için, etkileyici ve güzel konuşarak hitap ettikleri kişilerde etki de uyandırırlar.”
Yukarıdaki metinde vurgulanan anahtar sözcük aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gezmek
B) Okumak
C) Bilgi
D) Algı
Olay, Zaman, Yer ve Varlık Kadrosu
Yer, zaman, şahıs öğeleri kullanılarak belirli bir kural çerçevesinde oluşturulan edebî metinlere olay yazıları denir. Öykü, roman, masal, fabl gibi türler olay yazılardır.
Örnek :
“Güneşli bir nisan sabahıydı. Çoban Haydar, her zamanki gibi koyunları ve keçileri ahırdan çıkarıp köylerinin yanındaki meraya doğru yola koyuldu. Amacı sürüyü otlatmak, kış boyunca iyi beslenemeyen koyunları ve keçileri taze otlarla iyice doyurmaktı. Köyün hemen yanındaki bu mera, bahar gelince bereketlenir, yeşilin bin bir tonuyla bezenirdi.”
Yukarıdaki paragrafın olay, zaman, mekân ve şahıs kadrosu şöyledir:
Olay: Haydar’ın sürüyü meraya götürmesi
Zaman: Nisan sabahı
Mekân: Köyün yanındaki mera
Şahıs Kadrosu: Çoban Hayda
