6. Sınıf Merkezî Sinir Sistemi Konu Anlatımı
Merkezî sinir sistemi, vücudumuza dağılan sinirlerin doğrudan ya da dolaylı olarak bağlı oldukları merkezdir. Merkezi sinir sistemi nedir? Merkezi sinir sistemi nelerden oluşur?
Merkezî Sinir Sistemi
Beyin
– Duyu organlarını kontrol eder, gelen bilgileri değerlendirir ve ne yapılması gerektiğini bildirir.
– Hormonların salgılanmasını kontrol eder.
– Konuşma ve istemli hareketlerin gerçekleşmesini sağlar.
– Kan basıncını ayarlar.
– Vücut sıcaklığını ayarlar.
– Susama ve acıkmayı kontrol eder.
– Vücudun duruşunu düzenler.
– Hayal kurma, irade ve hatırlama gibi etkinlikleri kontrol eder.
– Uyku, uyanıklık durumlarını kontrol eder.
Beynin bölümleri olarak değerlendirilen beyincik ve omurilik soğanı aslında ayrı birer organdır.
Beyincik: Beyincik, beynin arka alt kısmında yer alır ve bu organın üzeri girintili çıkıntılıdır. Vücudumuzun bazı doku ve organlarından gelen bilgileri değerlendirerek kas hareketlerini düzenler ve vücudumuzun dengesini sağlar. Beyincik, ayrıca kol ve bacaklarımızdaki kasların birbiriyle uyumlu çalışmasında beyne yardım ederek hareketlerimizin dengeli olmasını sağlar.
Omurilik Soğanı: Beynin bölümlerinden bir diğeri olan omurilik soğanı, beynin arkasında ve beyinciğin altında yer alır. Omuriliğin devamı şeklinde görülür ve yapısı beyne benzemez. Omurilik soğanı, omurilik ile beyin arasındaki sinirlerin geçtiği yerdir. Omurilik soğanı, solunum, dolaşım, sindirim ve üreme gibi işlevlerden sorumlu iç organların yönetimini sağlayan merkezleri içermektedir. Ayrıca öksürme, hapşırma, yutkunma, kusma gibi olayları kontrol eder.
Omurilik
Merkezî sinir sisteminde görevli diğer bir yapı da omuriliktir. Omurilik, omur kemiklerinin üst üste gelmesiyle oluşan kanalda bulunur.
Omuriliğin iki önemli görevi vardır: Vücudun reflekslerini kontrol etmek, çevresel sinir sistemi ile beyin arasında bağlantı kurmak.
Refleks: Çevrede oluşan ve canlıyı etkileyen değişimlere neden olan etkenler uyaran, bazı uyaranlara
karşı vücudumuzun gösterdiği ani, hızlı, istemsiz tepkiler ise refleks olarak adlandırılır.
İnsanda omurilik tarafından kontrol edilen reflekse; mum alevine tutulan parmağın geri çekilmesi, diz kapağına vurulduğunda ayağın uzatılması, yüksek ışıkta göz bebeğinin küçülmesi ya da az ışıkta büyümesi gibi birçok davranış örnek verilebilir.
