6. Sınıf Elektriğin İletimi Konu Anlatımı
İletken maddeler, Yalıtkan maddeler, İletken ve yalıtkan maddelerin, kullanım alanları Maddelerin elektriksel iletkenlik ve yalıtkanlık özelliklerinin hangi amaçlar için kullanılır?, Elektriğin İletimi Konu Anlatımı
Elektriğin İletimi
- İletken ve Yalıtkan Maddeler
- Elektriksel Direnç ve Bağlı Olduğu Faktörler
- Ampul Parlaklığına Etki Eden Faktörler
İletken ve Yalıtkan Maddeler
Cam, plastik, tahta gibi elektriği iletmeyen bu maddeler, yalıtkan maddeler olarak adlandırılır. Deneyinizde kullandığınız metal çay kaşığı devredeyken ampul ışık vermiş olmalı. Bunun nedeni metal kaşığın elektrik enerjisini iletmesidir.
Katı Yalıtkan Maddeler
Pamuk
Seramik
Tahta
Elyaf
Strafor
Cam
Cam yünü
Plastik
Taş yünü
Kağıt
Sıvı Yalıtkan Maddeler
Şekerli şu
Kolonya
Saf su
Zeytinyağı
Alkollü su
Gaz Yalıtkan Maddeler
Hava
Sis
Bakır, altın, gümüş gibi maddeler de metal çay kaşığı gibi elektrik enerjisini iletir. Bu tür maddeler, iletken maddeler olarak adlandırılır.
Katı iletken Maddeler
Demir vida
Alüminyum folyo
Altın bilezik
Islak tahta
Toprak
Bakır tel
Metal kaşık
Kurşun kalem ucu
Madeni para
Not: Tüm metaller elektriği iletirler.
Kalem ucu olarak bilinen madde kömürden elde edilir. İletkendir.
Sıvı iletken Maddeler
Tuzlu su
Limonlu Su
Sirkeli su
Sirke
Turşu suyu
Musluk suyu
İçme suyu
Gaz iletken Maddeler
Gaz maddeler elektriği iletmemelerine rağmen şimşek çakması ve yıldırım düşmesi sonucu geçici olarak iletken hale gelebilirler.
Elektrik enerjisi iletiminde kullanılan kablolar, iletken ve yalıtkan maddelerden yapılmıştır. iç kısmında bakır veya alüminyum teller kullanılır. Canlıları elektrik çarpmaması için kablonun etrafı plastikle yani yalıtkan bir maddeyle kaplanır.
Elektrik iletkenliğine göre maddeler günlük yaşantımızda pek çok alanda yer almaktadırlar. Örneğin; telefon şarj kablolarının iç kısımları iletken olan metal malzemelerden, dış kısmı ise yalıtkan olan plastik malzemelerden yapılmaktadır.
Elektriksel Direnç ve Bağlı Olduğu Faktörler
Maddelerin, elektrik enerjisinin iletimine karşı gösterdikleri zorluğa elektriksel direnç denir. Her maddenin yapısı farklı olduğundan elektriksel direnci de farklı gösterir. Maddeler elektrik devresine bağlandığı zaman elektrik iletimine gösterdikleri zorluk değişkendir.
Elektrik enerjisine direnci büyük olan metaller direnci küçük olan metallerden daha çabuk ısınır ve ısı kaybeder.
Metallerin elektriksel direnç sıralaması:
Nikel-Krom > Çelik > Alüminyum > Bakır > Gümüş
Metallerin iletkenlik sıralaması;
Gümüş > Bakır > Alüminyum > Çelik > Nikel – Krom
İçinden elektrik enerjisinin geçmesine izin veren gümüş, elektrik enerjisine direnen nikel kromdan daha iyi iletkendir.
Ampul Parlaklığına Etki Eden Faktörler
Günlük yaşantımızda aydınlatma aracı olarak kullandığımız, Thomas Edison tarafından icat edilen Ampul (Akkor lamba) içerisinde metal tel bulunmaktadır.
Tungsten adlı metal malzemeden yapılan tel “Filaman” olarak adlandırılır. Tungsten telin direnci çok yüksek olduğundan çabuk ve çok ısınır.
Filamanın yapıldığı madde olan Tungsten 3400°Cye kadar erimeden çıkabilmektedir.
İletken telin direnci azaldıkça ampulün parlaklığı artar. Direnç ve parlaklık ters orantılı olarak değişir.
Bir devredeki ampul parlaklığı;
– Telin direnci ile ters orantılı
– Telin uzunluğu ile ters orantılı
– Telin dik kesit olanı ile doğru orantılı olarak değişir.
