3. Sınıf Cümle Çeşitleri ve Cümle Yapısı Konu Anlatımı
3. sınıf konu anlatımları. 3. sınıf Cümle Çeşitleri ve Cümle Yapısı Konu Anlatımı . 3. sınıf Türkçe, 3. sınıf Türkçe konu anlatımı, 3. sınıf Cümle Çeşitleri ve Cümle Yapısı Konu Anlatımı işte yazımızda.
Cümle Çeşitleri ve Cümle Yapısı
Cümlenin Ögeleri
Bir duygunun, bir düşüncenin, bir haberin veya isteğin anlatıldığı sözcük ya da sözcük grubuna cümle denir.
Yüklem
Cümlede işi, hareketi, yargıyı, bildiren unsura denir. Yüklem genlikle cümlenin sonunda bulunur; ancak günlük konuşmalarda, atasözlerinde ve şiirde yüklemin yeri değişebilir. Yüklemi sonda bulunan cümlelere “kurallı cümle” denir. Yüklemi sonda bulunmayan cümlelere ise “devrik cümle” denir.
Örnekler
Ayşe okula geldi. (geldi yüklem)(Kurallı Cümle)
Sınava çalıştım. (çalıştım yüklem)(Kurallı Cümle)
Babam yemek yaptı. (yaptı yüklem) (Kurallı Cümle)
Kitap okudum. (okudum yüklem) (Kurallı Cümle)
Görmedim Ömer Amcayı.(görmedim yüklem) (Devrik Cümle)
Değme tenime benim. (değme yüklem)(Devrik Cümle)
Özne
Özne; yüklemin bildirmiş olduğu iş, oluş, hareket veya yargıdan sorumlu olan, cümlede yargının oluşmasını sağlayan kişi ya da varlıktır. Hareket bildiren cümlelerde işi yapan varlık özne iken; isim cümlelerinde yargıya konu olan varlık öznedir.
Örnekler
Ahmet geldi. (Kim? Ahmet = Özne)
Babam, ayakkabı aldı. (Kim? Babam = Özne)
Öğrenciler yerlerine oturdular. (Kim? Öğrenciler = Özne)
Kitap yere düştü. (Ne? Kitap = Özne)
Manzara ne kadar da güzel. (Ne? Manzara = Özne)
Zarf Tümleci
Yüklemdeki iş, hareket ve oluşu; zaman, durum, miktar, sebep ve yer-yön bildirerek tamamlayan kelime veya kelime gruplarına zarf tümleci denir.
Örnekler
Kırgın kırgın yüzüme bakma öğretmenim.(Nasıl?)
Karanlık bir gecede onu gördüm. (Ne zaman?)
Sıcaktan tüm ekinler yanmıştı. (Niçin ?)
Dolaylı Tümleç
Yüklemin göstermiş olduğu iş, hareket ve oluşun anlamını yönelme, bulunma ve çıkma bakımından tamamlayan kelime veya kelime gurubu “dolaylı tümleç” olarak tanımlanmaktadır.
Örnekler
Öğretmen, öğrencilere ders kitaplarını dağıttı. Dolaylı tümleç: “öğrencilere” (kime dağıttı?)
Annem, bana yeni bir elbise aldı. Dolaylı tümleç: “bana” (bana ne aldı?)
Başkan, halka güven vermek istiyor. Dolaylı tümleç: “halka” (kime güven vermek istiyor?)
Doktor, hastalara ilaç yazdı. Dolaylı tümleç: “hastalara” (kime ilaç yazdı?)
Öğrenciler, öğretmenlerine teşekkür ettiler. Dolaylı tümleç: “öğretmenlerine” (kime teşekkür ettiler?)
Cümle Çeşitleri
Ögelerin Dizilişine Göre Cümleler
Kurallı Cümle
Yüklemi sonda bulunan cümlelere kurallı cümle adı verilir.
Örnekler
Okul yolunda seni bekliyorum. (Kurallı Cümle)
Oyuncaklarımı dolaba koydum. (Kurallı Cümle)
Kardeşimle odamızı temizledik. (Kurallı Cümle)
Bir gün sen de beni anlarsın. (Kurallı Cümle)
Ayşe okula geldi. (geldi yüklem)(Kurallı Cümle)
Sınava çalıştım. (çalıştım yüklem)(Kurallı Cümle)
Babam yemek yaptı. (yaptı yüklem) (Kurallı Cümle)
Kitap okudum. (okudum yüklem) (Kurallı Cümle)
Devrik Cümle
Yüklemi sonda bulunmayan cümlelerse devrik cümlelerdir.
Örnekler
Oyun oynuyor çocuklar parkta. (oynuyor yüklem)(Devrik Cümle)
Görmedim Ömer Amcayı.(görmedim yüklem) (Devrik Cümle)
Değme tenime benim. (değme yüklem)(Devrik Cümle)
O da gelecekmiş bizimle birlikte.(gelecekmiş yüklem)(Devrik Cümle)
Simge yapıyor ödevini. (yapıyor yüklem)(Devrik Cümle)
Yıkılır düşlerim her gece. (Yıkılır yüklem)(Devrik Cümle)
Yüklem Türlerine Göre Cümleler
Fiil (Eylem) Cümlesi
Yüklemi çekimli bir fiilden oluşan cümlelere fiil (eylem) cümlesi denir.
Örnekler
Çeşmeden çamurlu su akıyordu.
Kardeşim hasta oldu.
Vazgeçti geziye gitmekten.
Elleri ceplerinde deniz kenarında dolaşır.
İsim (Ad) Cümlesi
Yüklemi isim veya isim soylu bir sözcük olan cümlelere isim cümlesi denir.
Örnekler
Çocuklar okulun bahçesindeydi.
Bu soru zor değil.
Amacımız sınavı kazanmaktır.
Köyde çok çeşitli bitkiler vardı.
Bendeydi bütün işlerin sorumluluğu
